NARÓD  IZRAELSKI



  -  Społeczeństwo
        - Naród izraelski
             -  Informacje statystyczne
         -  Edukacja
         -  Nauka
         -  Opieka zdrowotna





 



 

Izrael jest jednym narodem o stu narodowościach. Żydzi wracali do ojczyzny z całego świata. Wracając przywozili z sobą różne języki, różne tradycje, różne zwyczaje, a nawet różne kuchnie. Ta różnorodność kulturowa wielce wzbogaciła Izrael, i wydaje się, że do pewnego stopnia decyduje o jego niepowtarzalności, unikalności i wyjątkowości, która zjednoczona jest pod jednym wspólnym sztandarem.

Współczesny Izrael stworzyli Aszkenazim, Żydzi pochodzący ze wschodniej Europy (hebrajskie słowo Aszkenaz oznacza Niemcy). Wśród powracających aszkenazyjczyków są ich potomkowie, którzy wyemigrowali kiedyś do Ameryki Południowej, Afryki Południowej i Australii. Wielu spośród nich jeszcze posługuje się językiem jidysz, który w przeszłości był powszechnie używany przez Żydów we wschodniej Europie. Pionierami syjonizmu byli właśnie aszkenazyjczycy. Wystarczy spojrzeć na nazwiska pierwszych premierów i prezydentów, aby wiedzieć, że pochodzili oni ze wschodniej Europy - Chaim Weizmann, David Ben Gurion (David Gruen), Mashe Sharett (Isaac Shimshelevitz), Zalman Shazar (Zakan Rubashow), Levi Eshkol (Levi Shkolnik), Golda Meir. Przyczynili się oni do powstania niepodległego państwa żydowskiego, a później organizowali masową imigrację sefardyjczyków.
    Mieszkając we wschodniej i centralnej Europie, spotkali się z najostrzejszym antysemityzmem na świecie, ale i z socjalizmem, syjonizmem oraz ideami oświecenia. Ci, co przeżyli Holokaust, przyjechali ze swoją kulturą i językiem do Izraela.
    Aszkenazis przez wiele lat dominowali we wszystkich ważnych dziedzinach życia, od handlu i polityki po edukację i obronę. Wciąż są większością w rządzie i w instytucjach publicznych. Ich dominująca rola dobiega jednak końca. Współcześnie coraz bardziej mieszają się ze sobą różne grupy Żydów.

Niektórzy uważają, że Sefardejczycy to Żydzi pochodzący z krajów arabskich, jednak w rzeczywistości pochodzą z dawnej Hiszpanii (hebrajskie słowo Sefard oznacza Hiszpanię). Po 1492 roku byli zmuszeni przenieść się do innych krajów. Część z nich zamieszkała w muzułmańskich państwach Afryki północnej, oraz w Turcji, Grecji i innych. Do XIX wieku większość Żydów w Palestynie stanowili właśnie sefardyjczycy. Posługiwali się oni własnym językiem ladino. Niektórzy starsi sefardyjczycy do dziś porozumiewają się tym językiem.
    Spotkali się oni z mniejszą wrogością, a prześladowania spotkały ich dopiero w XX wieku. Bardzo szybko przenieśli się do Izraela, przynosząc z sobą swoją kulturę, język i dawne obyczaje. Przez długi czas tworzyli niższe, uboższe warstwy społeczeństwa izraelskiego, ale to się stopniowo zmienia. Obecnie blisko jedna czwarta małżeństw zawieranych jest pomiędzy aszkenazim i sefardim.

Żydów, którzy przybyli z krajów arabskich, określa się mianem Mizrahim. W większości pochodzą oni z Jemenu (hebrajskie słowo Teimanim oznacza Jemen) i posiadają swoją własną odrębną kulturę. Przed prześladowaniami uciekli do Izraela także Żydzi z Iraku, Afganistanu, Iranu. Przybyli także z Buchary w Azji Środkowej i z Koczin w Indiach (koczyjczycy). Jeszcze inny wkład w kulturę Izraela wnieśli Czarni Żydzi przybyli z udręczonej głodem Etiopii (byli tam nazywani Falaszami, czyli "obcymi"). Teraz w swojej ojczyźnie wzbogacają różnorodność kulturową i etniczną Izraela. Spotykają się jednak czasami z przejawami braku akceptacji faktu, że ci czarni są Żydami i wyznają jedną wiarę. Ich proces asymilacji w społeczeństwie przebiega dużo wolniej, niż pozostałych grup.

 

Czas płynie i rodzą się kolejne pokolenia dzieci. Obecnie, już prawie połowa mieszkańców Izraela to "sabrowie", czyli Żydzi urodzeni już w niepodległym państwie Izraela. "Sabra" to owoc - kolczasta gruszka o słodkim miąższu. Takimi w rzeczywistości są Izraelczycy - z zewnątrz kolce, a w środku słodki miąższ. Z zewnątrz wydają się szorstcy, nieuprzejmi, apodaktyczni, nie znający słowa "proszę" i "przepraszam". Lecz po bliższym poznaniu okazują się towarzyscy, spontaniczni, ciepli i wspaniałomyślni. Izraelczycy są wyjątkowo swobodni, jeśli chodzi o strój i zachowanie, choć nieskromność jest źle widziana. Przesadna grzeczność budzi niesmak. U "sabra" zacierają się różnice kulturowe pomiędzy aszkenazim, sefardim czy mizrahim. Żyjąc w wolnym kraju, bez kompleksu niższości, ucząc się w jednych szkołach i służąc w jednej armii, tworzą nowe społeczeństwo - izraelskie.
    Młode pokolenie Izraelczyków słyszało o przykazaniach Bożych danych Mojżeszowi, ale niewielu zdaje sobie sprawę, że jest 613 różnych nakazów religijnych dotyczących wszystkich aspektów życia. Większość Izraelczyków znajduje się pomiędzy świeckością a religijnością. Można uznać to za paradoks, że właśnie na tej ziemi wskaźniki praktyk religijnych wciąż maleją. Instytut Badań Społecznych Guttmana podał, że w 1994 roku:
    98% Izraelczyków przybijało przy wejściu do domu mezuzę;
    92% Izraelczyków dokonywało obrzezania synów;
    90% Izraelczyków częściowo przestrzegało zasad koszerności w jedzeniu;
    78% Izraelczyków spożywało wieczerzę paschalną (seder);
    71% Izraelczyków pościło w Jom Kippur;
    66% Izraelczyków w jakimś zakresie przestrzegało szabatu.
Młodzi Izraelczycy poznają główne zasady judaizmu w szkole, jednak gdy dorastają bardzo często wykazują ignorancję religijną. Pomimo tego są dumni z faktu, że są Żydami.

 




Na poczatek

  Izrael Kultura Historia Turystyka Pomoc duchowa Żydzi w Polsce Czasy i Fakty

Copyright ©2003-2013 by Gedeon