Egipt po ogłoszonej mobilizacji dysponował armią liczącą ogółem 300 tys. żołnierzy. Na Półwyspie Synaj skoncentrowano 5 dywizji piechoty i 2 dywizje pancerne, liczące razem około 160 tys. żołnierzy. Dysponowali oni wsparciem 900 czołgów i 200 dział samobieżnych (głównie produkcji radzieckiej T-34, T-54, T-55, SU-85 i SU-100), oraz 900 dział artylerii. Egipskie siły powietrzne dysponowały 410 samolotami (produkcji ZSRR, ChRL, CSRS i PRL: 30 średnich bombowców Tu-16, 49 lekkich bombowców Ił-28, 55 myśliwców bombardujących Su-7B, 163 myśliwce MiG-21, oraz myśliwce MiG-15, MiG-17 i MiG-19). Marynarka posiadała 14 okrętów podwodnych (radzieckie typu "W" i "R"), 5 niszczycieli (radzieckie typu "Skoryj"), 3 fregaty, 2 korwety, 20 kutrów rakietowych (radzieckie typu "Osa" i "Komar"), 32 kutry torpedowe, 8 trałowców, 12 ścigaczy okrętów podwodnych i 10 okrętów desantowych. Dowódcą wojsk był generał Abdul Munim Riad (1919-1969).
    Jordania po mobilizacji wystawiła 40 tys. żołnierzy z 300 czołgami (brytyjskie i amerykańskie Centurion, M47 i M48 Patton) i 200 działami artylerii. Jordańskie siły powietrzne dysponowały 120 samolotami (w tym 70 maszyn bojowych, głównie brytyjskie Hawker Hunter FGA9). Jordańskie oddziały znajdowały się pod bezpośrednim dowództwem armii egipskiej.
    Na terytorium Jordanii znajdował się iracki korpus ekspedycyjny, liczący 20 tys. żołnierzy, wspieranych przez 200 czołgów i kilkadziesiąt samolotów.
    Syria po mobilizacji wystawiła 65 tys. żołnierzy z 300 czołgami, 100 działami samobieżnymi i 300 działami artylerii. Większość sprzętu było pochodzenia radzieckiego. Syryjskie siły powietrzne dysponowały 200 samolotami (w tym 140 maszyn bojowych, między innymi MiG-17 i MiG-19). Marynarka posiadała 2 trałowce, 3 kutry patrolowe, 2 kutry rakietowe i 13 kutrów torpedowych. Dowództwo nad syryjską armią sprawował minister obrony Hafez al-Assad (1930-2000).
    Państwa arabskie wystawiły przeciwko Izraelowi ogółem około 420 tys. żołnierzy, 1.700 czołgów, 200 dział samobieżnych, 1.500 dział artylerii i 812 samolotów (w tym 209 najnowszych myśliwców naddźwiękowych Mig-21, 343 myśliwce starszego typu oraz 86 bombowców bliskiego i średniego zasięgu).
    Strategię działań arabskich armii stworzył egipski prezydent Gamal Abdel Nasser (1918-1970). Z powodu braku zdecydowania, w maju 1967 r. zmienił on cztery razy plany operacyjne. Każda zmiana planów wiązała się z przegrupowaniem oddziałów. Ostatecznie Nasser przyjął plan "Qahir" ("Zwycięstwo"), który przewidywał szybkie zdobycie izraelskich przednich fortyfikacji granicznych, a następnie wstrzymanie ofensywy i prowadzenie długotrwałych walk pozycyjnych, aż do wyczerpania zapasów strategicznych Izraela. W przypadku izraelskiego kontrataku, miał on być powstrzymany w głębi Półwyspu Synaj. Po wykrwawieniu głównych izraelskich sił uderzeniowych, arabskie armie miały przejść do działań ofensywnych i ostatecznie zlikwidować państwo żydowskie w Palestynie.

Izrael do swojej obrony wystawił około 250 tys. żołnierzy, z czego tylko 50 tys. służących w liniowych jednostkach bojowych. Oddziały były zgrupowane w 25 brygadach (11 pancernych, 11 piechoty i 4 powietrzno-desantowe). Wsparcie zapewniało 1.300 czołgów (głównie AMX-13, Centurion, M50, M51 Sherman i M48 Patton) i 160 dział samobieżnych, oraz 800 dział artylerii i 108 wyrzutni rakiet przeciwlotniczych. Izraelskie siły powietrzne dysponowały 197 samolotami bojowymi (72 naddźwiękowe samoloty myśliwsko-bombowe Mirage IIIC zgrupowane w trzech dywizjonach myśliwskich, 60 myśliwców bombardujących Super-Mystere B2, Mystere II i 41 myśliwców Ouragan zgrupowanych w jednym dywizjonie wielozadaniowym i trzech dywizjonach myśliwsko-bombowych, wspieranych przez 25 lekkich bombowców Sud-Ouest Vautour II, w dwóch dywizjonach transportowych znajdowały się samoloty transportowe Noratlas, Stratocruiser, C-46 i C-47). Marynarka dysponowała 4 okrętami podwodnymi, 3 niszczycielami (w tym jeden zdobyty na Egipcjanach w 1956 r.), 12 kutrami torpedowymi, 6 okrętami patrolowymi i 3 małymi okrętami desantowymi. Prawdopodobnie Izraelskie Siły Obronne dysponowały w 1967 r. dwoma niewielkimi bombami atomowymi. Szefem Sztabu Głównego był generał Itzchak Rabin (1922-1995).
    Izraelska strategia opierała się na wyprowadzeniu wyprzedzającego błyskawicznego uderzenia powietrzno-lądowego, które miało zniszczyć trzon egipskiej armii na Półwyspie Synaj. Dopiero później, stopniowo przerzucane z Synaju oddziały, podjęłyby działania ofensywne na froncie jordańskim i syryjskim.
    Na głównym kierunku natarciu - froncie synajskim - siły izraelskie podzielono na trzy grupy operacyjne: "Północ" (generał Tal), "Centrum" (generał Joffe) i "Południe" (generał Sharon). Główne siły zgrupowano w jeden rzut z niewielkim odwodem w pasie Gaza-El Kuseim z zadaniem szybkiego rozbicia wojsk egipskich. Na froncie jordańskim zgrupowano pięć brygad mających za zadanie pozorować natarcie na Jordanię. Na froncie syryjskim umieszczono trzy brygady z zadaniami obronnymi. Dodatkowe siły odwodowe rozlokowano w okolicach Tel Awiwu. Do obrony Izraela pozostawiono zaledwie 12 samolotów, a wszystkie pozostałe maszyny rozlokowano na lotniskach w pobliżu granicy egipskiej. Wykorzystano tutaj specjalnie wybudowane odcinki autostrad (lotniska polowe) wybudowane od Gazy do Hajfy i na całej pustyni Negew.

---------- WOJNA SZEŚCIODNIOWA ----------

5 czerwca 1967 r. wcześnie rano egipscy żołnierze ostrzelali kilka żydowskich osad w rejonie Strefy Gazy.
    Izrael uznał to za pretekst do rozpoczęcia działań wojennych. Powołując się na prawo do samoobrony, podstawową doktrynę międzynarodowego prawa zawartego w Artykule 51 Karty Narodów Zjednoczonych, Izrael przystąpił do prewencyjnego uderzenia na Egipt.

Wojna sześciodniowa (1967 rok) (Copyright: Gedeon)

---------- Operacja "Focus" ----------

5 czerwca 1967 r. o godzinie 7.45 izraelskie siły powietrzne przeprowadziły masowy atak na egipskie bazy lotnicze na Półwyspie Synaj. Izraelskie samoloty niespodziewanie nadleciały od strony Morza Śródziemnego i zaatakowały 11 egipskich lotnisk. Zniszczonych zostało 197 egipskich samolotów, w tym 8 podczas walk powietrznych.
    Druga fala nalotu zaatakowała egipskie stacje radarowe oraz 16 lotnisk. Trzecia fala nalotu była już słabsza i dopełniła zniszczeń na egipskich lotniskach. W ciągu trzech godzin zniszczonych zostało 309 egipskich samolotów. Izraelskie siły powietrzne zapewniły sobie całkowite panowanie nad Półwyspem Synaj. Izraelczycy stracili 19 maszyn i 10 pilotów, głównie w wyniku usterek mechanicznych i wypadków.
    W walkach powietrznych egipskie myśliwce MiG-19 i MiG-21 zestrzeliły dwa izraelskie bombowce Super-Mystere B2, cztery myśliwce Mirage IIIJC i dwa lekkie samoloty transportowe Noratlas.

5 czerwca 1967 r. o godzinie 8.15 rozpoczęła się lądowa ofensywa Izraelskich Sił Obronnych.
    Grupa Operacyjna "Północ" (trzy brygady dowodzone przez generała Israela Tal) szybkim manewrem oskrzydliła egipskie pozycje w rejonie Khan Yunis w Strefie Gazy. Zniszczono zaskoczone jednostki egipskiej artylerii polowej, zmuszając Egipcjan do odwrotu. Frontalne natarcie kontynuowano w kierunku miasta Rafah, na południu Strefy Gazy. Po ciężkich walkach wieczorem zdobyto Rafah, okrążając zgrupowanie wojsk egipskich w rejonie Gazy. W trakcie walk o Rafah wyróżnili się komandosi 35 Brygady Spadochronowej T'zanhanim, która była specjalnie szkolona do działań rozpoznawczych, szturmowych oraz dywersyjnych.
    Grupa Operacyjna "Centrum" (generał Avraham Yoffe) wbiła się dwoma zmechanizowanymi kolumnami głęboko w Półwysep Synaj. Natarcie poprowadzono szlakiem, który Egipcjanie uważali za całkowicie nieprzejezdny. Po dziewięciu godzinach natarcia opanowano ważny strategiczny węzeł komunikacyjny Bir Lahfan, przecinając egipskie drogi zaopatrzenia.
    Grupa Operacyjna "Południe" (generał Ariel Szaron) wbiła się dwoma kolumnami zmechanizowanymi głęboko w Półwysep Synaj, docierając do silnie bronionego rejonu Abu-Aqeila. Było to ważne strategicznie miejsce, blokujące najważniejsze drogi na Synaju. Ufortyfikowało się tutaj ponad 8 tys. egipskich żołnierzy z 66 czołgami i artylerią. Pierwszy izraelski atak utknął pod egipskim ostrzałem na nieznanych polach minowych. Izraelczycy stracili 5 czołgów i wycofali się. Generał Szaron podjął wówczas decyzję o wykonaniu manewru oskrzydlającego Abu-Aqeila. Izraelskie jednostki przegrupowywały się do późna w nocy. Do przerzutu spadochroniarzy wykorzystano 6 śmigłowców.

5 czerwca 1967 r. egipskie radio państwowe przez cały dzień nadawało komunikaty o zestrzeleniu 75% atakujących izraelskich samolotów. Kolejne komunikaty mówiły o rozbiciu izraelskich dywizji na Półwyspie Synaj i rozpoczęciu przez egipską armię natarcia na Tel Awiw. Komunikaty miały zachęcić arabskich sojuszników do przystąpienia do działań wojennych.

Rankiem 5 czerwca 1967 r. jordańskie oddziały zajęły główną kwaterę sił ONZ w Jerozolimie i zaczęły ostrzeliwać zachodnią żydowską część miasta.
    Równocześnie jordańska artyleria z rejonu miasta Kalkilia w Samarii, rozpoczęła ostrzał rejonu Tel Awiwu i lotniska Lod.
    W południe jordańskie siły powietrzne przeprowadziły nalot na izraelską bazę lotniczą Kefar Sirkin. Elitarne jordańskie oddziały Legionu Arabskiego przeprowadziły szturm na żydowską enklawę na Górze Skopus w Jerozolimie.

Równocześnie dziewięć jordańskich brygad (45 tys. żołnierzy i 270 czołgów) wkroczyło do Samarii i Judei. Dwie jordańskie brygady zajęły pozycje w Dolinie Jordanu.

W południe 5 czerwca 1967 r. syryjscy żołnierze wkroczyli do Górnej Galilei zajmując osadę Tel Dan. Syryjskie siły powietrzne zbombardowały rafinerię ropy naftowej w Hajfie i bazę lotniczą w Megido. Syryjska artyleria ze Wzgórz Golan rozpoczęła ostrzał żydowskich osad w Dolinie Hula i nad Jeziorem Tyberiadzkim. W ciągu kilku dni zniszczonych zostało 390 żydowskich domów.

W odwecie, późnym popołudniem 5 czerwca 1967 r. izraelskie siły powietrzne zbombardowały jordańskie lotniska w Ammanie i Mafrag oraz syryjskie lotniska Saygal, Dumayr, Marj Rigal i T-4. W nalocie zniszczone zostały 28 jordańskie samoloty i 2 śmigłowce, pozbawiając Jordanię sił powietrznych. Natomiast siły syryjskie straciły 57 samolotów.
    W walkach powietrznych syryjskie myśliwce MiG-19 i MiG-21 zestrzeliły dwa izraelskie bombowce Super-Mystere B2, bombowiec Vautour, bombowiec Mystere IVA i dwa myśliwce Mirage III.
    Jednocześnie zbombardowano iracką bazę lotniczą H-3, niszcząc 10 bombowców Tu-16, a wieczorem ponownie uderzono na lotnisko Ras Banas w Egipcie. W ciągu całego dnia niszczono arabskie stacje radiolokacyjne.
    Jordania była tak zaskoczona izraelskim nalotem, że uznała go za nalot amerykańskiego lotnictwa z pokładów lotniskowców. Jordańscy dowódcy nie dopuszczali do siebie możliwość, że mogły to być izraelskie samoloty, które według komunikatów egipskiego radia zostały przecież zniszczone.

Wieczorem 5 czerwca 1967 r. Grupa Operacyjna "Północ" wyprowadziła natarcie z rejonu Rafah w kierunku silnie bronionej egipskiej bazy El-Arish. Po ciężkich całonocnych walkach Izraelczycy zdobyli bazę o świcie 6 czerwca.
    W nocy z 5 na 6 czerwca 1967 r. Grupa Operacyjna "Południe" przeprowadziła natarcie na silnie broniony przez Egipcjan rejon Abu-Aqeila. Podczas ciężkich całonocnych walk zniszczona została cała egipska brygada. Rano 6 czerwca 1967 r. strategiczny węzeł komunikacyjny Abu-Aqeila został opanowany przez Izraelczyków. Egipcjanie stracili nieznaną liczbę żołnierzy oraz 40 czołgów. Izraelczycy stracili 33 zabitych i 19 czołgów.

Rano 6 czerwca 1967 r. Grupa Operacyjna "Północ" rozpoczęła natarcie na okrążone w rejonie Gazy zgrupowanie wojsk egipskich. Do południa zdobyto ostatnie punkty oporu w Strefie Gazy.
    Równocześnie pozostałe oddziały Grupy Operacyjnej "Północ" kontynuowały natarcie z rejonu zdobytej egipskiej bazy El-Arish wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego w kierunku Kanału Sueskiego.

Po opanowaniu Strefy Gazy, brygada spadochronowa z Grupy Operacyjnej "Północ" została natychmiast przegrupowana na front jordański, w rejon Jerozolimy.

6 czerwca 1967 r. izraelska brygada spadochronowa natarła o świcie na strategiczne Wzgórze Amunicyjne w Jerozolimie, zdobywając je po ciężkich walkach. W walce zginęło 71 jordańskich żołnierzy i 37 izraelskich spadochroniarzy.
    Walki w Jerozolimie były wyjątkowo krwawe, gdyż Izraelczycy nie korzystali w tym mieście ze wsparcia artylerii i lotnictwa. We wczesnych godzinach popołudniowych Wschodnia Jerozolima została zdobyta.

6 czerwca 1967 r. jordańska rozgłośnia radiowa podała komunikat, że Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania współpracują z Izraelem.

Pod wpływem tego komunikatu Egipt, Syria, Sudan, Algieria, Jemen i Irak zerwały stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Tłumy arabskich demonstrantów zaatakowały placówki dyplomatyczne Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie.

6 czerwca 1967 r. naczelne dowództwo izraelskich sił podjęło decyzję o wykonaniu manewru okrążającego wojska egipskie w zachodniej części Półwyspu Synaj. W tym celu Grupa Operacyjna "Południe" ruszyła szybkim marszem w kierunku Przełęczy Mitla, natomiast Grupa Operacyjna "Centrum" ruszyła w kierunku Przełęczy Pass.
    W walkach powietrznych nad Półwyspem Synaj zestrzelono 11 egipskich samolotów tracąc bombowiec Super-Mystere B2 oraz lekki samolot transportowy Noratlas.
    Lekkie egipskie bombowce Su-7B zniszczyły dwa izraelskie helikoptery Sikorsky S-58 oraz myśliwiec Mirage III.

6 czerwca 1967 r. na froncie jordańskim od rana trwało izraelskie natarcie na Latrun, które do południa zostało zdobyte. Natarcie kontynuowano przez górzysty teren w kierunku Beit Horon i Ramallah. Przed wieczorem zdobyto Ramallah i północno-zachodnie dzielnice Jerozolimy.
    Równocześnie izraelskie siły powietrzne wykryły i zniszczyły bombardowaniami jordańską brygadę zmechanizowaną, która usiłowała z rejonu Jerycha dostać się do Jerozolimy.
    Na północy Samarii, izraelska brygada piechoty zdobyła po ciężkich walkach miasto Dżenin.

6 czerwca 1967 r. izraelskie siły powietrzne zniszczyły iracką brygadę pancerną, która przygotowywała się do przekroczenia rzeki Jordan i wkroczenia do Samarii.
    Syryjski myśliwiec MiG-19 zestrzelił izraelski izraelski bombowiec Super-Mystere B2.

6 czerwca 1967 r. wojska syryjskie zaatakowały pozycje izraelskie nad Jeziorem Tyberiadzkim, zajmując miejscowości Haritio i Sher Jaskor.

6 czerwca 2003 r. pojedynczy iracki bombowiec Tupolev Tu-16 przeprowadził nalot na miasto Netanya, zrzucając 3 bomby. Następnie podjął nieudaną próbę nalotu na lotnisko Ramat David.

W odwecie, izraelskie samoloty zbombardowały strategiczne lotniska wojskowe w Iraku, niszcząc 18 irackich samolotów.

7 czerwca 1967 r. rano okazało się, że izraelski manewr oskrzydlający na Półwyspie Synaj powiódł się tylko częściowo. Zdołano zająć jedynie Przełęcz Gidi i większość egipskich oddziałów zdołała przedostać się w centralny rejon Synaju przesuwając się kolumnami w stronę Kanału Sueskiego. Niemniej, Egipcjanie pozostawiali za sobą liczne zniszczone i porzucone czołgi oraz inne pojazdy wojskowe.
    W ciągu dnia Izraelczycy przeprowadzili desant morski w rejonie Sharm el-Sheikh na południu Półwyspu Synaj. Nazwę zdobytego miasta zmieniono na Mifratz Shlomo. Oddziały zmechanizowane rozpoczęły natarcie w kierunku Kanału Sueskiego.
    7 czerwca 1967 r. egipski myśliwiec MiG-17 zestrzelił izraelski bombowiec Super-Mystere B2.

---------- Wyzwolenie Jerozolimy ----------

7 czerwca 1967 r. izraelscy spadochroniarze wkroczyli przez Bramę Lwa do Starego Miasta w Jerozolimie. Po ciężkich ulicznych walkach opanowano Zachodnią Ścianę i Wzgórze Świątynne. Jordański Legion Arabski pośpiesznie wycofał się z miasta.
    W ten sposób zakończył się długi okres podziału Jerozolimy na dwie części - arabską i żydowską. Zjednoczona Jerozolima znalazła się w całości w Izraelu.

Naczelny Rabin Aszkenazyjski Izraela Shlomo Goren (1917-1994) odmówił przy Zachodniej Ścianie modlitwę dziękczynną, która była nadawana na żywo przez radio na cały Izrael. Następnie Rabbi Goren zadął w szofar i rozwinął zwój Tory, po raz pierwszy przy Zachodniej Ścianie od 1948 r.
    Rabbi Shlomo Goren zażądał od generała Moshe Dayana, by ten natychmiast kazał żołnierzom wysadzić meczety wznoszące się na Wzgórzu Świątynnym, przygotowując w ten sposób grunt pod budowę Trzeciej Świątyni. Dayan odmówił i dodatkowo nakazał zdjęcie wywieszonej izraelskiej flagi, która powiewała już nad meczetem Al-Aqsa na Wzgórzu Świątynnym.
    7 czerwca 1967 r. minister obrony Moshe Dayan spotkał się z muzułmańskimi dostojnikami z Wagfu, sprawującego władzę nad Wzgórzem Świątynnym w Jerozolimie. Dayan zapewnił ich, że będą mogli w dalszym ciągu sprawować opiekę nad tym świętym dla Islamu miejscem. Muzułmańscy duchowni byli tym zdumieni.
    Dodatkowo rabini zabronili wchodzić Żydom na teren Wzgórza Świątynnego, aby nieumyślnie nikt nie wszedł na święte miejsce, w którym kiedyś stała Świątynia. Zgodnie z Torą do Świątyni wstęp mieli wyłącznie kapłani.
    Natomiast w ciągu kilku następnych dni wyburzono zbiorowisko arabskich lepianek pobudowanych w miejscu zniszczonej żydowskiej dzielnicy. Stworzono w ten sposób duży plac, który służył religijnym i państwowym uroczystościom przy Zachodniej Ścianie.

W południe 7 czerwca 1967 r. dodatkowa brygada wzmocniła izraelskie siły w Jerozolimie. Dzięki temu wyprowadzono uderzenie w stronę Judei. Do wieczora opanowano Gush Etzion, Hebron oraz Jerycho. Zablokowano przeprawy przez rzekę Jordan, uniemożliwiając Jordańczykom ściągnięcie posiłków. Brygada Harel kontynuowała natarcie i przy pomocy jednostki inżynieryjnej przeprawiła się przez rzekę Jordan na wschodnią stronę (pod naciskiem Stanów Zjednoczonych brygada szybko wycofała się z Jordanii).
    Równocześnie w Samarii izraelskie oddziały zdobyły miasto Nablus i zablokowały przeprawy przez rzekę Jordan (wysadzono mosty).

7 czerwca 1967 r. izraelskie siły powietrzne przez cały dzień bombardowały syryjskie fortyfikacje na Wzgórzach Golan. Zniszczone zostały liczne pozycje artylerii. Na Wzgórzach Golan rozlokowanych było sześć syryjskich brygad.
    Syryjski myśliwiec MiG-21 zestrzelił izraelski myśliwiec Mirage.

W nocy z 7 na 8 czerwca 1967 r. Grupa Operacyjna "Południe" opanowała strategiczne miasto Nahl w centralnej części Półwyspu Synaj.

8 czerwca 1967 r. wcześnie rano izraelskie samoloty omyłkowo zaatakowały amerykański statek wywiadu elektronicznego USS "Liberty". Amerykański statek został także zaatakowany przez izraelski okręt torpedowy. Do zdarzenia doszło w odległości 13 mil od al-Arish, na wodach terytorialnych Egiptu. Zginęło 34 amerykańskich marynarzy, a 72 zostało rannych. Statek był ciężko uszkodzony i prawie nie zatonął. Pod amerykańską eskortą odpłynął na wyspę Maltę.

Po potwierdzeniu pomyłkowego ataku, izraelski rząd zaoferował ambasadzie Stanów Zjednoczonych w Tel Awiwie wszelką pomoc. Dostarczono helikopter, którym można było ewakuować rannych amerykańskich marynarzy do szpitali na lądzie. Izrael oficjalnie przeprosił za pomyłkę i wypłacił odszkodowania ofiarom lub ich rodzinom.

8 czerwca 1967 r. odcięte na Półwyspie Synaj egipskie oddziały podjęły próbę przerwania izraelskiego okrążenia i przedostania się do rejonu Kanału Sueskiego. Do najcięższych walk doszło w okolicach Gifgafy i Przełęczy Mitla, gdzie doszło do największej od czasów II wojny światowej bitwy pancernej. Wzięło w niej udział ponad 1.100 czołgów po obu stronach. Wieczorem, wiele wykrwawionych egipskich oddziałów poddało się.
    8 czerwca 1967 r. pierwsze izraelskie oddziały dotarły do Ras-Sudar, na zachodnim wybrzeżu Półwyspu Synaj. Równocześnie Izraelskie kolumny zmechanizowane zaczęły docierać do Strefy Kanału Sueskiego.
    Podczas walk powietrznych nad Półwyspem Synaj zestrzelono 9 egipskich samolotów tracąc bombowiec Super-Mystere B2 oraz myśliwiec Mirage III.

8 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały opanowały Wzgórza Hebronu i Dolinę Jordanu. Jordańskie oddziały uległy całkowitemu rozpadowi. Jordańscy żołnierze dezerterowali do swoich domów w wioskach w Samarii i Judei. Na drogach pozostawały porzucone pojazdy opancerzone i inny sprzęt wojskowy.

---------- Zawieszenie broni ----------

8 czerwca 1967 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ wezwała wszystkie walczące strony do wstrzymania ognia.

Izrael, Egipt i Jordania wyraziły gotowość do podporządkowania się zawieszeniu broni, które zaczęło obowiązywać od godziny 23.30, dnia 8 czerwca 1967 r.

Wieczorem 8 czerwca 1967 r. dowództwo Izraelskich Sił Obronnych postanowiło pośpiesznie opanować wschodni brzeg Kanału Sueskiego, który miał być najlepszą zaporą przeciwczołgową zapewniającą w przyszłości bezpieczeństwo Izraela. Jednocześnie rozpoczęło masowe przerzucanie oddziałów wojskowych z frontu egipskiego i jordańskiego do Galilei, gdzie przygotowywano się do uderzenia na Wzgórza Golan.
    W nocy z 8 na 9 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały opanowały wschodni brzeg Kanału Sueskiego. Ranek przywitał izraelskich żołnierzy kąpiących się w Kanale Sueskim.

---------- Wzgórza Golan ----------

9 czerwca 1967 r. przed wieczorem cztery izraelskie brygady wdarły się z dużym impetem na płaskowyż Wzgórz Golan. Natarcie posuwało się dwoma kolumnami. Grupa "Południe" nacierała na południe od Jeziora Tyberiadzkiego w głąb Wzgórz Golan. Grupa "Północ" nacierała na północ od Jeziora Tyberiadzkiego, poprzez most Banat Jacuub w głąb Wzgórz Golan.

9 czerwca 1967 r. socjalistyczne państwa Układu Warszawskiego ogłosiły "Deklarację Solidarności" z krajami arabskimi i zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem (z wyjątkiem Rumunii). Proradziecki blok wojskowy potraktował zniszczenie wojsk arabskich jako cios wymierzony w potencjał wojskowy Układu Warszawskiego, gdyż arabskie armie były wyposażone w radziecki sprzęt i przeszły szkolenie prowadzone przez radzieckich specjalistów.

W nocy z 9 na 10 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały zmechanizowane naruszyły terytorium Libanu i obeszły północne skrzydło obrony syryjskiej na Wzgórzach Golan. Równocześnie w głębi Wzgórz Golan wylądowały izraelskie oddziały spadochroniarzy, które przerwały syryjskie linie komunikacyjne.
    Przez cały dzień 10 czerwca trwały ciężkie walki na Wzgórzach Golan. Brygada Golani zasłynęła zdobyciem twierdzy Tel-Fahar. Wzgórza w rejonie Quneitra i Tawafiq zostały nazwane przez izraelskich żołnierzy "polami śmierci". Pod wieczór syryjskie linie obronne załamały się i Syryjczycy rozpoczęli chaotyczny odwrót swoich wojsk.
    Izraelskie oddziały zmechanizowane zaczęły przesuwać się w kierunku stolicy Syrii, Damaszku.

10 czerwca 1967 r. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich zażądał wieczorem od Izraela zatrzymania ofensywy wojskowej w Syrii, w przeciwnym razie zagrożono radziecką interwencją zbrojną. Wywołało to poważny kryzys pomiędzy ZSRR a USA.
    W odpowiedzi na radzieckie żądania, Stany Zjednoczone rozkazały VI Flocie, która przebywała na ćwiczeniach morskich w rejonie Gibraltaru, by wzięła natychmiast kurs na wybrzeża Syrii. Jednocześnie amerykańska dyplomacja zaczęła naciskać na izraelski rząd, by Izrael zgodził się na przerwanie ofensywy i ogłosił zawieszenie broni.

10 czerwca 1967 r. o godzinie 18.30 ogłoszono przerwanie ognia na froncie izraelsko-syryjskim.
    W momencie wprowadzenia rozejmu, izraelskim oddziałom brakowało kilku godzin do dotarcia na przedmieścia Damaszku (stolicy Syrii).

--------- Konsekwencje wojenne ----------

W wyniku Wojny Sześciodniowej Izrael stracił 779 zabitych (338 na froncie egipskim, 300 na froncie jordańskim i 141 na froncie syryjskim) i 2.563 rannych. Utracono także 46 samolotów (24 pilotów) i 80 czołgów. Koszty wojny obliczono na około 500 mln USD.

Izrael przesunął swoje strategiczne granice o 300-km na południe, 60-km na wschód i 20-km na północny-wschód. Zajęty został cały Półwysep Synaj, a izraelskie oddziały zaczęły budować umocnienia obronne na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego. Zajęcie strategicznych Wzgórz Golan uwolniło Galileę od syryjskiego ostrzału artyleryjskiego. Zajęcie Samarii i Judei zapewniało bezpieczeństwo równinie nadmorskiej. Graniczna rzeka Jordan tworzyła nową naturalną granicę z Jordanią. Najważniejszym sukcesem na froncie jordańskim było wyzwolenie Jerozolimy.
    Nowe terytoria dawały Izraelskim Siłom Obronnym miejsce oraz czas na powstrzymanie w przyszłości ewentualnej napaści arabskiej, zanim naruszone zostaną dotychczasowe granice Izraela. Po raz pierwszy w historii państwo Izrael osiągnęło bezpieczeństwo militarne.

W przypadku arabskiej agresji, Izraelskie Siły Obronne działając z nowych terenów, mogły skutecznie atakować stalice sąsiednich państw: Damaszek, Amman i Kair. Znalazły się one w zasięgu działań operacyjnych izraelskiej armii. Stworzyło to zupełnie nową sytuację na Bliskim Wschodzie.

Egipt przyznał się do starty 11,5 tys. zabitych, 20 tys. rannych oraz 5,5 tys. wziętych do niewoli. Armia egipska straciła 80% sprzętu wojskowego. Rozbitych zostało siedem dywizji, w tym dwie pancerne. Na Półwyspie Synaj pozostało 625 porzuconych czołgów (z których 200 było sprawnych), 750 dział artylerii, 2.500 ciężarówek i wiele innych pojazdów mechanicznych. Egipt utracił także około 350 samolotów.
    Jordania straciła około 6 tys. zabitych, 12 tys. rannych oraz 636 wziętych do niewoli.
    Syria straciła 2,5 tys. zabitych, 5 tys. rannych oraz prawie 600 wziętych do niewoli. Rozbitych zostało siedem brygad, w tym cztery piechoty, dwie zmechanizowane i jedna pancerna. Zniszczono 60 czołgów, a 40 kolejnych (sprawnych) zdobyli izraelscy żołnierze.
    Irak oficjalnie przyznał się do utraty 10 zabitych i 30 rannych żołnierzy.
    Państwa arabskie straciły większość posiadanego sprzętu wojskowego, którego wartość oceniono na około 2 mld USD. Arabowie stracili w całości wojska pancerne i siły powietrzne (zniszczono na ziemi 391 samoloty i w walkach powietrznych 60 samolotów). Pomimo wielkiej klęski i upokorzenia, Arabowie nie zamierzali pogodzić się z faktami dokonanymi i konflikt izraelsko-arabski wciąż trwał.

Z terenów Samarii i Judei około 300 tys. Arabów uciekło do Jordanii. Ze Wzgórz Golan około 80 tys. Syryjczyków uciekło do Syrii.

W trakcie wojny Izraelczycy zdobyli kilkaset czołgów radzieckiej produkcji T-54 i T-55. Była to tak wielka liczba, że zdecydowano się na ich modernizację, by stworzyć z nich nowe oddziały pancerne.
    Bardzo szybko modernizacja czołgów T-54 i T-55 stała się szeroko reklamowaną pozycją eksportową Izraela.

Na nowo zajętych ziemiach izraelska administracja wojskowa musiała objąć kontrolą dużą społeczność arabską. W Strefie Gazy żyło 381 tys. Arabów, natomiast w Samarii i Judei żyło 586 tys. Arabów. Arabowie nie posiadali obywatelstwa państwa Izrael, jedynie mieszkańcy Wschodniej Jerozolimy i Wzgórz Golan otrzymali z czasem ograniczone prawa stałego pobytu w Izraelu.
    Izraelska administracja w interesie Arabów przyjęła cztery zasady: (1) ograniczenie fizycznej obecności wojska na zajętych terenach, (2) nie interweniować w wewnętrzne sprawy Arabów i pomóc w normalizowaniu codziennego życia, (3) poprawić standardy warunków życia oraz (4) dążyć do otworzenia przejść granicznych na rzece Jordan. Wprowadzenie tych zasad było w interesie arabskiej społeczności.

11 czerwca 1967 r. izraelskie autobusy uruchomiły linię komunikacyjną pomiędzy Wschodnią Jerozolimą a mostem Allenby na granicy z Jordanią. Arabowie opuszczający terytorium Izraela musieli podpisać oświadczenie, że wyjeżdżają ze swojej własnej woli. W ten sposób z Samarii i Judei wyjechało do Jordanii około 120 tysięcy Arabów. Brak dowodów na jakiekolwiek formy przymusu ze strony władz izraelskich.
    W tym samym czasie około 70 tys. Arabów dobrowolnie opuściło Strefę Gazy udając się do Egiptu i innych państw arabskich.

17 czerwca 1967 r. ministrowie spraw zagranicznych trzynastu państw arabskich proklamowali w Kuwejcie utworzenie wspólnego frontu walki przeciwko izraelskiej agresji. Postanowiono, że z Izraelem nie będzie żadnych rozmów, nie będzie pokoju i nikt nie uzna tego państwa. Izolując Izrael politycznie i gospodarczo, postanowiono prowadzić jednoczesną wojnę ze wszystkich kierunków. Te ciągłe ataki ze wszystkich kierunków, miały zmęczyć i osłabić Izrael. Miała to być prawdziwa wojna na wyczerpanie.
    W większości państw arabskich nasiliły się nastroje antyizraelskie i dochodziło do napaści na Żydów. W Egipcie doszło do przypadków aresztowania pod zarzutami o szpiegostwo i torturowania Żydów. Konfiskowano żydowskie domy zmuszając Żydów do emigracji. Z Maroka do 1971 r. wyjechało 35 tys. Żydów.

Po Wojnie Sześciodniowej w 1967 r. komunistyczna Polska (za ZSRR) zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem.

W 1967 r. po Wojnie Sześciodniowej Francja i Stany Zjednoczone nałożyły trwające 135 dni embargo na sprzedaż sprzętu wojskowego do Izraela.

Pozbawiło to Izrael możliwości uzupełnienia strategicznych zapasów wojskowych, które zostały poważnie osłabione w wyniku wojny.
    Francuskie embargo dodało silnego bodźca rozwojowi izraelskiego przemysłu zbrojeniowego. Od tego czasu Izrael rozpoczął we własnym zakresie produkcję pocisków balistycznych ziemia-ziemia Jericho I. Pociski były zdolne przenieść głowicę bojową o masie 750-kg na odległość 235-500 km z dokładnością CEP mniejszą niż 1-km. Rakiety zostały rozlokowane na mobilnych wyrzutniach na rozległym obszarze pustyni Negew.

19 czerwca 1967 r. rząd jedności narodowej jednogłośnie postanowił zwrócić Półwysep Synaj Egiptowi i Wzgórza Golan Syrii w zamian z porozumienia pokojowe. Wzgórza Golan musiałyby w takim przypadku pozostać strefą zdemilitaryzowaną, a co do Cieśnin Tirańskich musiano by wynegocjować specjalne porozumienie. Rząd postanowił rozpocząć negocjacje z Jordanią w sprawie ustalenia przebiegu granic.

27 czerwca 1967 r. Knesset uchwalił trzy ustawy. Pierwsza z nich rozszerzała zasięg jurysdykcji izraelskiej na Wschodnią Jerozolimę; druga trzykrotnie powiększała granice miasta; trzecia zapewniała ochronę wszystkich obiektów sakralnych i swobodny dostęp do nich dla wyznawców wszystkich religii.

Rankiem 1 lipca 1967 r. egipscy komandosi zaatakowali izraelską kolumnę zmechanizowaną w pobliżu Ras al-Ushsh na Półwyspie Synaj. Do aktu agresji doszło pomimo obowiązującego zawieszenia broni.

2 lipca 1967 r. rząd ogłosił, że pozwoli arabskich uchodźcom wojennym z 1967 r. na powrót do swoich domów, w terminie do 10 sierpnia. Później termin przedłużono do 13 września 1967 r.

Władze jordańskie postanowiły wykorzystać palestyńskich uchodźców jako formę wywierania nacisku na Izrael, dlatego uniemożliwiały Palestyńczykom powrót do Samarii i Judei.
    W rezultacie ze 120 tys. uchodźców powróciło do swoich domów w Samarii i Judei jedynie 14 tys. Arabów. Później za specjalnymi pozwoleniami zgodę na powrót otrzymało zaledwie 3 tys. Palestyńczyków.

4 lipca 1967 r. egipskie samoloty zbombardowały kilka izraelskich obiektów na Półwyspie Synaj, tracąc jeden myśliwiec MiG-17 zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą.
    5 lipca 1967 r. egipskie myśliwce MiG-21 zestrzeliły dwa izraelskie myśliwce Mirage III.
    8 lipca 1967 r. izraelska obrona przeciwlotnicza zestrzeliła egipski myśliwiec MiG-21 w pobliżu el-Qantara na Półwyspie Synaj. Samolot był wyposażony w kamery wywiadowcze.
    9 lipca 1967 r. dwa egipskie myśliwce Su-7 przeprowadziły lot zwiadowczy nad izraelskimi pozycjami na Półwyspie Synaj. Jeden z Su-7 został zestrzelony przez izraelski myśliwiec Mirage.
    Egipcjanie odpowiedzieli serią nalotów na izraelskie pozycje, które osiągnęły swoją kulminację pomiędzy 11 a 15 lipca.
    15 lipca 1967 r. izraelskie siły powietrzne przerzuciły dwie eskadry myśliwców Mirage IIICJ na Półwysep Synaj z zadaniem powstrzymania egipskich bombardowań. Podczas bitwy powietrznej izraelscy piloci zestrzelili dwa myśliwce Su-7, jeden MiG-17 oraz jeden MiG-21. Stracono jedną maszynę Mirage, ale pilot zdołał się katapultować.

W 1967 r. Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP) postanowiła wykorzystać osłabienie militarne Jordanii i przy pomocy Syrii utworzyła w obozach palestyńskich uchodźców na zachodzie kraju własne mini-państwo w państwie. Bardzo szybko władze jordańskie utraciły kontrolę nad tym terenem.

W lipcu 1967 r. grupy palestyńskich terrorystów OWP rozpoczęły atakować terytorium Izraela. W większości przypadków był to ostrzał moździerzowy ze strony Jordanii. W latach 1967-1970 doszło do 5.840 incydentów zbrojnych na granicy izraelsko-jordańskiej.
    W lipcu 1967 r. aktywiści OWP rozpoczęli swoją działalność antyizraelską w Samarii i Judei. Organizowano szkolne strajki, zamykano sklepy i wstrzymywano publiczną komunikację.
    Izraelskie władze wojskowe odpowiedziały wprowadzeniem sankcji ekonomicznych na arabskich mieszkańców Samarii i Judei. Równocześnie izraelskie siły bezpieczeństwa aresztowały i wydaliły z kraju lokalnych przywódców OWP. Strajki i demonstracje ustały po miesiącu czasu. Dochodziło jeszcze do sporadycznych protestów, ale i one ustały w Samarii i Judei w 1969 r., a w Strefie Gazy w 1972 r.

15 lipca 1967 r. powstał pierwszy żydowski kibuc na zajętych terytoriach. Był to kibuc Merom Golan na Wzgórzach Golan. Kibuc założyli zwolennicy Mapai i kierowały nimi względy zapewnienia bezpieczeństwa strategicznego państwu.

23 lipca 1967 r. Egipt poinformował o osiągnięciu pełnej gotowości bojowej swojej armii do wojny przeciwko Izraelowi.
    Tak szybka odbudowa sił zbrojnych Egiptu była możliwa tylko dzięki pomocy finansowej bogatych państw naftowych Zatoki Perskiej i pomocy wojskowej Związku Radzieckiego. Państwa arabskie przyznały Egiptowi pomoc w wysokości 225 mln USD rocznie. ZSRR dostarczył 400 nowoczesnych samolotów bojowych i przeszkolił w państwach Układu Warszawskiego ponad 300 egipskich pilotów.

W sierpniu 1967 r. rząd izraelski zaproponował Egiptowi i Syrii wycofanie się z Synaju i Wzgórz Golan w zamian za demilitaryzację tych terenów, wolność żeglugi po Kanale Sueskim i Cieśninie Tirańskiej, prawo korzystania z wody rzeki Jordan oraz podpisanie traktatu pokojowego.

15 sierpnia 1967 r. Naczelny Rabin Aszkenazyjski Izraela Shlomo Goren (1917-1994) wszedł z grupą 50 Żydów na Wzgórze Świątynne w Jerozolimie i pomimo protestów muzułmańskich strażników i izraelskiej policji, odmówili tradycyjne modlitwy.

W sierpniu 1967 r. powstał Ruch Ziemi dla Izraela, który postulował utworzenie osad żydowskich na zajętych palestyńskich terytoriach.
    25 sierpnia 1967 roku grupa żydowskich osadników z organizacji religijnej Gush Etzion (Blok Wiernych) osiedliła się i odbudowała osadę Kfar Etzion w Judei. Osada ta została zniszczona w 1948 r. przez Jordańczyków.

W sierpniu zakończył się specjalny program solidarności z Izraelem, który rozpoczęto w maju 1967 r., gdy Izrael znalazł się stanie pełnej izolacji i zagrożenia wojną. W tym czasie ponad 7,2 tys. młodych Żydów z całego świata pracowało w kibucach, moszawach, fabrykach i służbach pomocniczych Izraelskich Sił Obronnych. Organizatorami programu był ruch Hechalutz i Agencja Żydowska.
    Na apel Keren Hayesod odpowiedziała cała społeczność żydowska na świecie, przekazując 300 mln USD pomocy dla Izraela.

Pod koniec sierpnia przywódcy ośmiu państw arabskich spotkali się w Chartumie (Sudan).
    1 września 1967 r. uczestnicy spotkania wydali Rezolucję Chartumską, która wzywała do kontynuowania wojny przeciwko Izraelowi, zakończenia arabskiego bojkotu naftowego po Wojnie Sześciodniowej, zakończenia arabskiej wojny w Jemenie i udzielenia pomocy Egiptowi i Jordanii. Przyjęto uchwałę "Trzy Razy Nie" ("nie" dla pokoju z Izraelem, "nie" dla uznania Izraela, "nie" dla negocjacji z Izraelem).

Jesienią 1967 r. rząd Izraela zadecydował o potrzebie budowy własnej bomby atomowej. Według obliczeń, Izrael musiał wydać około 104 mln USD na budowę własnej broni atomowej, przy czym materiały rozszczepialne kosztowały 70 mln USD, proces produkcyjny 18 mln USD, próby 12 mln USD, a pozostałe 4 mlnUSD przeznaczono na pokrycie kosztów magazynowania i konserwacji. Ponieważ izraelscy naukowcy napotkali na trudności natury technicznej, koszt tej operacji wyniósł prawdopodobnie około 200 mln USD. Pod koniec lat 60-tych budżet wojskowy Izraela wynosił 733 mln USD, więc z finansowego punktu widzenia nie było z tym żadnego problemu. Ważniejszym problemem było zdobycie 200 ton wzbogaconego uranu. Potrzebny surowiec miał zdobyć wywiad Mossad.

W okresie od września 1967 r. do stycznia 1968 r. izraelska armia przeprowadziła dużą operację antyterrorystyczną w Samarii i Judei. W toku rozległych działań operacyjnych zniszczoną infrastrukturę Organizacji Wyzwolenia Palestyny w Samarii i Judei, oraz zablokowano kanały przerzutu broni z Jordanii. W mieście Nablus rozbito całe dowództwo al-Fatah, a w rejonie Hebronu zniszczono siatkę Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny (PTLP). Ogółem w starciach zabito ponad 200 palestyńskich terrorystów, a około 1.100 osób podejrzanych o działalność terrorystyczną aresztowano.

12 października 1967 r. egipskie samoloty wznowiły bombardowanie izraelskich pozycji na Półwyspie Synaj. Podczas walki nad Refidim izraelskie myśliwce Mirage zestrzeliły cztery egipskie myśliwce MiG-19.
    21 października 1967 r. egipskie okręty rakietowe klasy "Osa" zatopiły izraelski niszczyciel INS "Eilat". Zginęło 47 izraelskich marynarzy. Do zdarzenia doszło u wybrzeży Egiptu. Był to pierwszy w dziejach wojen przypadek skutecznego użycia kierowanych pocisków rakietowych.
    Niszczyciel "Eilat" został kupiony w 1955 r. od Wielkiej Brytanii. Był to dawny brytyjski niszczyciel klasy "Z" o nazwie HMS "Zealous" (zwodowany w 1942 r.). Do służby wszedł w lipcu 1956 r. i był flagowym okrętem izraelskiej marynarki wojennej. Okręt miał wyporność 1.710 BRT, załogę stanowiło 186 ludzi.

W październiku 1967 r. Nahal utworzył dwie nowe osady obronne. Były to Nahal Yam na północy Półwyspu Synaj i Nahal Snir koło Banias w Górnej Galilei.
    W ciągu następnych lat utworzono wiele nowych podobnych osad Nahalu. Były one budowane w strategicznych miejscach, często na wzgórzach nad przecięciami ważnych dróg lub pomiędzy arabskimi miejscowościami.

Wzrost inwestycji państwowych pobudził budownictwo, ale poprawę odczuły wszystkie gałęzie gospodarki. Znacząco zmalało bezrobocie (do 2,5%).

22 listopada 1967 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ wystosowała Rezolucję 242, wzywającą do "utworzenia sprawiedliwego i trwałego pokoju na Bliskim Wschodzie", który miał być osiągnięty poprzez przyjęcie następujących zasad: wycofanie izraelskich wojsk z terenów zajętych w niedawnym konflikcie, wycofaniu wszystkich żądań sprzed wojny oraz poszanowaniu praw wszystkich państw regionu do bezpiecznego istnienia w swoich granicach. Najważniejszą cechą charakterystyczną Rezolucji była formuła "ziemia za pokój", domagająca się izraelskiego wycofania z zajętych terenów w zamian za pokój z sąsiadami.

23 listopada 1967 r. sekretarz generalny ONZ, U Thant (1909-1974) upoważnił szwedzkiego dyplomatę Gunnar Jarringa (1907-2002) by jako specjalny wysłannik ONZ nadzorował wprowadzenie Rezolucji 242 w życie.

W listopadzie 1967 r. specjalny wysłannik ONZ Gunnar Jarringa umieścił swoją główną kwaterę na wyspie Cypr i rozpoczął konsultacje z Izraelem, Egiptem, Jordanią i Libanem.
    Syria zdecydowanie odmówiła jakichkolwiek konsultacji w sprawie porozumienia z Izraelem.
    Izrael nalegał na rozpoczęcie bezpośrednich negocjacji pokojowych z państwami arabskimi twierdząc, że żadne ustępstwa terytorialne nie mogą być uczynione zanim nie powstanie perspektywa trwałego pokoju.
    Państwa arabskie i Związek Radziecki utrzymywały, że bezpośrednie rozmowy z Izraelem mogą rozpocząć się dopiero po wycofaniu jego wojsk z zajętych terenów. Impas doprowadził do zerwania konsultacji przez państwa arabskie.

--------------------------------------------------

Materiały opracowywane na podstawie: patrz Bibliografia.

-------------------------------------------------

    CIĄG DALSZY HISTORII: 1968-1972 - Wojna na wyczerpanie