W ciężkich czasach panowania rzymskiego świat faryzejski uległ rozdwojeniu. Po śmierci rabinów Hillela i Szammaja, ich uczniowie kontynuowali metody interpretacji Prawa stosowane przez swoich nauczycieli. Doszło wówczas do prawdziwej rywalizacji między obu szkołami. Przeciwstawne poglądy szkół rozciągnęły się w praktyce na wszystkie dziedziny życia Żydów. Dotykały one spraw doktrynalnych i rytualnego życia religijnego. Obejmowały sferę życia rodzinnego, społecznego, kulturalnego i gospodarczego. Często dochodziło do spotkań obu szkół, podczas których dyskutowano w celu osiągnięcia wspólnych wniosków. Z czasem różnice zdań się mnożyły.
    "Przez dwa i pół roku uczniowie szkoły Szammaja dyskutowali z uczniami szkoły Hillela kwestię, czy warto się urodzić czy nie. Pierwsi mówili, że byłoby lepiej, gdyby człowiek nie został stworzony. Drudzy zaś utrzymywali, że jednak lepiej, że człowiek istnieje. Skończono na tym, że zgodzono się, że lepiej by było, gdyby w ogóle człowiek nie istniał, lecz z chwilą gdy został stworzony, powinien stale uważnie przypatrywać się swemu postępowaniu" (Eruwin 13B).
    Wzrastała także liczba uczniów w każdej szkole, i oczywiście wzrastała również liczba uczniów niedouczonych. W Judei mnożyły się dysputy i spory. Były jakoby dwie sekty. Zwolennicy uczelni Hillela ujawniali w życiu publicznym pojednawczość, słodycz i powolność swojego mistrza, byli bardziej ugodowi i skłonni do łagodności. Szkoła Szammaja naśladowała gorliwie surowość swojego fundatora, była drobiazgowa i surowa. Jej zwolennicy wciąż dodawali nowe surowe przepisy do reguł Zakonu. W takich warunkach powstawał stopniowo zbiór ustaleń i przepisów, który dał początek późniejszych kolekcji ustnego Prawa. Niezrozumiały niemal rygoryzm uczynili powszechnym prawidłem w przestrzeganiu praw religijnych. Doprowadzili zasady faryzejskie do granic najdalszych.
    W takich warunkach stronnictwo Szammaja stopniowo zyskiwało przewagę w Sanhedrynie.
    Dziwnym procesom podlegał judaizm. Stał się religią głoszącą i zalecającą pogardę dla świata obcego. Nie pytano już teraz, na co pozwala lub czego zabrania Tora, lecz jedynie czego naucza "dom Szammaja", lub też "dom Hillela".

Obok tych stronnictw pojawiła się nowa partia, Zelotów. Stworzona została przez Judę Galilejczyka, żydowskiego fanatyka pałającego nienawiścią do Rzymu. Zeloci dążyli do wyzwolenia Judei i stworzenia niepodległego państwa judzkiego, którego władcą by był Bóg, a konstytucją Zakon Mojżeszowy.

---------------------

Społeczność żydowska w Judei była wówczas wielce podzielona i skłócona wewnętrznie, jednakże wszyscy oczekiwali bliskiego przyjścia Mesjasza. Zeloci oczekiwali, że Mesjasz położy kres panowaniu rzymskiemu i wskrzesi złoty okres rządów Dawidowych. Faryzeusze ze szkoły Szammaja uzupełniali ten obraz Mesjasza nieskazitelnością w doktrynie wiary i czystością w obyczajach. Faryzeusze ze szkoły Hillela widzieli w Mesjaszu księcia pokoju, który zakończy walki domowe oraz zewnętrzne. Powszechna zgoda panowała odnośnie tego, że Mesjasz będzie pochodzić z rodu Dawidowego.

---------------------

Z najzdolniejszych ówczesnych uczniów Hillela musimy wymienić najstarszego z nich, rabbiego Jonatana ben Uzijela. Był on wielce gorliwym w studiowaniu Tory. Przygotował aramejski przekład ksiąg proroków. Ten przekład wywołał jednak wiele niepokojów w Izraelu, gdyż wielu sprzeciwiało się udostępnianiu ksiąg poganom.
    Innymi wybitnymi uczniami Hillela byli Jochanen ben Zakkai oraz Gamaliel. Szymon ben Gamaliel był wybitnym uczonym w Prawie. Był on przewodniczącym Sanhedrynu w czasach cesarza Kaliguli (37-41 n.e.). W czasach rabbi Gamaliela, zaczęto prowadzić wykłady nauk na siedząco. Posiedzenia odbywały się teraz na ziemi, a wykładający siedział na podwyższeniu. Nazwa tych szkół była "jeszyboth" (hebr. "posiedzenia") od hebrajskiego słowa "jaszab", oznaczającego "siedzieć".

Przy obsadzaniu urzędu arcykapłańskiego nie patrzono wówczas na pobożność i moralność kandydata. Argumentem wyboru były służalczość i oddanie dla Rzymu. Agryppa mianował siedmiu arcykapłanów. Chciwość, żądza władzy i niesumienność zadomowiły się w Świątyni. Od tego czasu ustały widoczne znaki łaski w Świątyni. Kapłani zaprzestali również wymawiania świętego Imienia Boga (JAHWE), uważając, że oni sami i czas ich niegodni są tego.
    Zepsucie ze Świątyni rozlewało się po całej Jerozolimie, i przenikała na cały naród żydowski. Wszeteczeństwo, niemoralność, rozpusta, kradzieże, morderstwa, nienawiść i zazdrość zagościły w Judei. Sądownictwo kryminalne przeszło pod nadzór prokuratora rzymskiego.
    Stronnictwo Zelotów wzrastało przez cały czas w siłę. Oddziały powstańcze Zelotów ukrywały się w górach i atakowały konwoje rzymskie oraz miasteczka i wioski. Zeloci zabijali Rzymian i wszystkich tych, którzy sprzyjali Rzymowi. Burzono ich domy oraz rabowano zapasy żywności. Zamiast naród wybawić, pogrążali go w jeszcze większą niedolę. Fanatyczni Zeloci, zwani Sykariuszami, posunęli się jeszcze dalej i uzbrojeni w sztylety mordowali swoje ofiary po miastach. Liczba zabójstw była tak wielka, że początkowo nikt nie potrafił wskazać ich sprawców.
    Sanhedryn, widząc wzmagające się bezprawie i zepsucie obyczajów, zawiesił swoją działalność. Siedzibę Sanhedrynu przeniesiono z sali ciosowej w Świątyni Jerozolimskiej do sali targowej (chanujot) pod Betanią.

Gdy wybuchły w 66 r. pierwsze walki żydowskich powstańców z Rzymianami, większość chrześcijan wywodzących się spośród Żydów, opuściło Judeę i znalazło bezpieczne schronienie w Pelli za Jordanem. Zeloci uważali ich za zdrajców.
    Naród upojony zwycięstwem nad legionem rzymskim, przemienił się prawie w całości w Zelotów. Sanhedryn odzyskał swoje nieograniczone kompetencje i objął kierownictwo w sprawach politycznych. Na czele Wysokiej Rady stał Szymon Ben-Gamaliel. Faryzeusze ze stronnictwa "szkoły Szammaja" doprowadzili do uchwalenia przepisów anty-pogańskich, nazwanych "osiemnastoma rzeczmi". Zakazano Żydom wszelkich kontaktów z poganami, nie wolno było uczyć się obcych języków, przyjmować od pogan ofiar na potrzeby Świątyni, nabywać u obcych wina, oliwy, chleba lub innej żywności. W ten sposób Zeloci rozciągnęli swoją nienawiść do Rzymu na całe pogaństwo.

W oblężonej przez Rzymian Jerozolimie doszło do bratobójczych walk pomiędzy skłóconymi stronnictwami żydowskimi. W trakcie tych walk, w 69 r. n.e. rabin Jochanan ben Zakkai opuścił ukryty w trumnie Jerozolimę, i zamieszkał w mieście Jawne. Uzyskał zgodę od rzymskiego wodza Wespezjana i założył tam szkołę.

Rabi Gamaliel był autorem licznych reform, w tym dotyczących poprawy statusu prawnego kobiet. To jego uczniem był apostoł Paweł, który zawsze się szczycił swoim starannym wykształceniem otrzymanym u Gamaliela. Sam Gamaliel był natomiast wyjątkowo tolerancyjny względem chrześcijan. Jego wypowiedź w Sanhedrynie mamy zacytowaną w Dz. Ap. 5:33-40 "Był on uczonym w Prawie i poważanym przez cały lud. Kazał on krótko usunąć Apostołów i zabrał głos w Sanhedrynie: Mężowie izraelscy - przemówił do nich - zastanówcie się dobrze, co macie uczynić z tymi ludźmi. Niedawno temu wystąpił Teodas, podając się za męża niezwykłego i przyłączyło się do niego czterystu mężów. Został on zabity i wszyscy jego zwolennicy rozproszyli się, a ślad po nich zaginął. Potem w czasie spisu ludności wystąpił Galilejczyk i pociągnął lud za sobą. Zginął on sam i wszyscy jego zwolennicy rozproszyli się. Więc i teraz wam mówię: Odstąpcie od tych mężów i puśćcie ich. Jeśli bowiem ta myśl czy sprawa pochodzi od Boga, to nie zdołacie jej zniszczyć, i może się z czasem okazać, że walczycie z Bogiem. Usłuchali więc go i przywoławszy apostołów kazali ich ubiczować i zabronili im przemawiać w imię Jezusa, a potem ich zwolnili." Rabbi Gamaliel należał przy tym do zawziętych wrogów Rzymu. Prawdopodobnie zginął podczas rzymskich represji przy porannej modlitwie w dziewiątym dniu miesiąca Aw, przy zburzeniu Świątyni w Jerozolimie.