MIEJSCA  MARTYROLOGII  ŻYDÓW  W  POLSCE



  -  Żydzi w Polsce
       - Martyrologia
                -  Bełżec
                -  Chełmno
                -  Gross-Rosen
                -  Majdanek
                -  Oświęcim-Brzezinka
                -  Płaszów
                -  Sobibór
                -  Sztutowo
                -  Treblinka
          -  Getta





 

 

mapa - rozmiar: 40 399 bajtów

Ponad pół wieku temu zdarzył się w historii nowożytnej fakt: zaplanowano - i zamiar ten niemalże został urzeczywistniony - wymordowanie całego narodu. Unicestwiono w sposób niegodny człowieka ponad 6 milionów osób. Masową eksterminację europejskich Żydów, dokonaną w czasie II wojny światowej przez Niemców, określa się jako: Holokaust, Szoa, Zagłada, genocidium (ludobójstwo). Najczęściej używane słowo - Holokaust - (z gr. holokauston) oznacza ofiarę całopalną, tzn. taką podczas której ofiarowane zwierzę zostało całkowicie spalone na ołtarzu. Wyraz "szoa" jest hebrajskim odpowiednikiem greckiego holokauston.

Prawdopodobnie 21 lipca 1941 roku Hitler ustnie wydał Goeringowi i Himmlerowi rozkaz fizycznej zagłady wszystkich Żydów na terenie całej strefy wpływów III Rzeszy. Ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej zajęli się Heydrich, Himmler i Goering. Początkowo plan akcji zakładał rozstrzelanie wszystkich Żydów, lecz wkrótce okazało się to mało efektywne i wpływało deprymująco na członków plutonów egzekucyjnych. Przystąpiono więc do budowania specjalnych ośrodków służących przemysłowemu uśmiercaniu ludzi. Nieprawidłowo nazywa się je obozami zagłady, choć właściwą nazwą (jako że obóz kojarzy się z miejscem przebywania, te zaś służyły wyłącznie zabijaniu) jest ośrodek zagłady. W Polsce było ich sześć: Chełmno nad Nerem, Bełżec, Majdanek, Sobibór, Treblinka i Oświęcim.
    Likwidowanie każdego śladu żydowskiej egzystencji nie odbywało się tylko w ośrodkach natychmiastowej zagłady, lecz również w obozach koncentracyjnych, obozach przymusowej pracy, gettach oraz innych miejscach masowych straceń Żydów.
                              Informacje historyczne o obozach hitlerowskich

Na terenach dawnych działań eksterminacyjnych utworzone zostały muzea martyrologii, obrazujące tragiczny los ofiar faszyzmu, lub zbudowano wielkie pomniki-mauzolea dla upamiętnienia tych wydarzeń i uczczenia zmarłych. Polskie prawo uznaje te miejsca za zabytki historyczne, tak jak inne oficjalne cmentarze wojenne.
    Spośród 20-tu tysięcy miejsc, których znaczenie moralne jest równorzędne niezależnie od liczby zamordowanych, wyróżniono tu obok wszystkich istniejących ośrodków zagłady największe obozy koncentracyjne oraz getta. Są to obiekty o szczególnym znaczeniu, do których kieruje się masowy ruch turystyczny. Do najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych muzeów martyrologii należy muzeum w Oświęcimiu i muzeum w Lublinie na Majdanku, a także dawny obóz koncentracyjny w Treblince, zamieniony obecnie w monumentalny cmentarz, którego nagrobki wykonano z tysięcy odłamków skalnych. Niezwykle istotny w ruchu turystycznym do miejsc martyrologii jest duży udział młodzieży, co ma szczególne znaczenie w procesie dydaktyczno-wychowawczym.

Od ponad 30 lat prowadzi się profesjonalne badania nad ustaleniem najbardziej wiarygodnej liczby ofiar Żydów polskich. 1-go maja 1946 roku angielsko-amerykańska komisja przygotowywująca ekspertyzę dla Międzynarodowego Trybunału w Norymberdze podała, iż z rąk hitlerowców zginęło 3 miliony 271 tysięcy Żydów polskich. Natomiast według Henryka Kopcia z Wydziału Statystyki GUS zginęło około 3 milionów osób. Szczegółowe badania historyków ŻIH-u oraz wielu badaczy problemu (Czesław Madajczyk, Gerard Reitlinger) wykazały, iż liczba ofiar Żydów polskich waha się od 2,6 mln do 3 mln (Marszałek, 1994). Jeszcze większą różnicę wskazują w liczbie ocalałych z zagłady - 300-800 tys. - która wynika z różnych założeń stanu liczebności Żydów w 1939 roku. W artykule Józefa Marszałka pt. "Stan badań nad stratami osobowymi ludności żydowskiej Polski oraz nad liczbą ofiar obozów zagłady w okupowanej Polsce" zamieszczonym w "Dziejach Najnowszych", autor podaje nowe obliczenia ofiar w obozach śmierci.

Bilans strat osobowych w ośrodkach zagłady w Polsce:

Ośrodek zagłady Straty ogólne (w tys.) Straty Żydów polskich (w tys.)
Bełżec 500 490
Sobibór 150 60
Treblinka 850 800
Chełmno 150 150
Oświęcim 1100 300
Majdanek 80 60
OGÓŁEM 2830 1860

Źródło: Marszałek J. ("Stan badań...")

Obok tych największych obozów koncentracyjnych na terenie Polski istniało wiele innych obozów dla jeńców, obozów przesiedleńczych, pracy "wychowawczej", w których również dokonywano masowych egzekucji. W Żabikowie koło Poznania, gdzie istniał obóz pracy "wychowawczej" znajduje się 5 zbiorowych mogił, w których spoczywa 1008 Żydów. W Pruszczu Gdańskim więziono kilkaset tysięcy Żydówek z Francji, Jugosławii, Polski. W Józefowie Biłgorajskim przez cały okres wojny istniały 4 hitlerowskie obozy pracy, w których przebywali Polacy i Żydzi z Austrii i Niemiec. W 1943 r. Niemcy dokonali tu trzech kolejnych egzekucji, w których rozstrzelali około 1000 Żydów. Po wojnie w miejscu zbrodni, w lesie nie opodal miejscowości, ustawiono Pomnik Pamięci Ofiar. Również w Łukowie (woj. siedleckie) w okresie okupacji istniał obóz pracy oraz getto, w którym przebywało 10 tys. Żydów. Na terenie cmentarza żydowskiego stoi pomnik z tablicą ku czci i pamięci około 2000 Żydów z Łukowa, wymordowanych przez Niemców jesienią 1942 r. w okresie likwidacji łukowskiego getta.

 

 


Na poczatek
  Izrael Kultura Historia Turystyka Pomoc duchowa Żydzi w Polsce Czasy i Fakty

Copyright ©2002-2013 by Gedeon