Miasto Jaffa jest położone w centralnej
części aglomeracji miejskiej Gush Dan, która rozciąga się wokół
miasta Tel
Awiw (w Dystrykcie
Tel Awiwu, w Izraelu).
Portowe miasto Jaffa obecnie jest dzielnicą
Tel Awiwu. Według danych z 2002 roku w Jaffie mieszka 80 tys.
mieszkańców.
---------- RYS HISTORYCZNY
----------
Jaffa jest jednym z najstarszych portów w
Izraelu, który istniał już w XVIII wieku p.n.e. Pierwsza biblijna
wzmianka o Jaffie znajduje się w księdze Jozuego 19:46, gdzie
jest informacja o przebiegu granicy ziem pokolenia Dan w pobliżu
portu Jaffa. Podczas budowy Świątyni w Jerozolimie, statki z
materiałami budowlanymi z Libanu przypływały do portu Joppa
(2 Kroniki 2:16). Podobnie przy budowie Drugiej Świątyni do
portu Joppa przybywały drogą morską cedry libańskie (Ezdrasz
3:7).
W 332 roku p.n.e. Jaffę zdobył Aleksander
Macedoński, rozpoczynając okres ciężkich walk o port i przechodzenia
miasta z rąk do rąk kolejnych zdobywców. Podczas powstania Machabeuszy
miasto zostało zdobyte i zniszczone. Rzymianie odbudowali port
i wybudowali w mieście fort obronny ze stałym garnizonem wojskowym.
Nazwę miasta zmieniono na Flavia Ioppe. W okresie Bizancjum
(IV-VII wiek) port Jaffa był ważnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym.
W 636 roku Jaffę zdobyli Arabowie, którzy
rozbudowali pobliskie miasto Ramla. Jaffa była wówczas dużą
wsią z portem obsługującym Ramlę. W XI wieku Jaffę zdobyli Krzyżowcy,
którzy uczynili z niej port dla Jerozolimy. W 1187 roku miasto
zdobył Saladyn i w 1191 roku ponownie Krzyżowcy. Wybudowano
wówczas fortyfikacje obronne miasta. W 1268 roku Arabowie zdobyli
i zniszczyli Jaffę - port jednak ocalał. W 1799 roku Jaffę przejściowo
zdobył Napoleon Bonaparte.
Około 1870 roku zburzono mury obronne
miasta, umożliwiając Jaffie swobodny rozwój. Wraz z napływem
żydowskich imigrantów Jaffa przekształcała się w ważny ośrodek
handlowo-rzemieślniczy. W 1887 roku powstało żydowskie osiedle
Neve Zedek, a w 1890 roku żydowskie osiedle Neve Shalom. Rozwojowi
miasta sprzyjało wybudowanie w 1892 roku połączenia kolejowego
z Jerozolimą. W 1909 roku powstało żydowskie osiedle Achuzat
Bait (obecny Tel Awiw).
16 listopada 1917 roku Jaffę zajęli Brytyjczycy.
W 1922 roku w Jaffie żyło 32 tys. mieszkańców. 18 czerwca 1936
roku brytyjscy żołnierze zniszczyli część domów i sklepów na
starym mieście w Jaffie. Doszło do tego podczas tłumienia rozruchów
arabskich (Operacja Anchor). W odpowiedzi arabscy dokerzy
ogłosili strajk zatrzymując pracę portu w Jaffie. W konsekwencji
doprowadziło to do budowy żydowskiego portu w sąsiednim Tel
Awiwie.
Podczas walk żydowsko-arabskich 1948
roku większość Arabów wyjechała z Jaffy. 13 maja 1948 roku Jaffę
zajęły żydowskie oddziały Hagany i Irgunu. W mieście
pozostało zaledwie 4.100 Arabów. Opuszczone arabskie domy zajęli
żydowscy imigranci masowo przybywający do Izraela.
W 1950 roku nastąpiło połączenie Jaffy z
Tel Awiwem. Od tej pory istnieje miasto Tel Awiw-Jaffa.
---------- RYS TURYSTYCZNY ----------
Współczesna Jaffa jest malowniczą dzielnicą
artystów, w której można odpocząć od zgiełku sąsiedniego zatłoczonego
Tel Awiwu. W Jaffie znajdują się liczne galerie sztuki, sklepy
z pamiątkami, restauracje, kawiarnie i nadmorskie promenady.
Największą atrakcją turystyczną Jaffy jest
XII-wieczny meczet Mahamoudia. Tuż przy nim znajduje
się fontanna wybudowana dla pielgrzymów. Jest to tradycyjne
miejsce rozpoczynania zwiedzania Jaffy. Obok wznosi się zupełnie
niearabska wieża zegarowa, wzniesiona w 1906 roku na cześć tureckiego
sułtana Abdul Hamida II.
W Jaffie znajdują się jeszcze inne meczety:
meczet Nouzha przy Jerusalem Boulevard oraz meczet Al
Ajami przy ulicy HaBaal Shemtov.
Dawniej miasto było otoczone murami obronnymi,
których pozostałości z bramą miejską można obejrzeć przy ulicach
Hazofrim i Pasteur. Centrum to skwer Kedumim wyłożony jasnymi
kamiennymi płytami, wokół którego koncentrują się restauracje,
lokale rozrywkowe oraz nocne kluby. W ciągu dnia można odpoczywać
w zielonym parku Abrasha i rozkoszować się wspaniałym widokiem
wybrzeża w kierunku Tel Awiwu. Natomiast wieczorami ożywia się
ruch w tutejszych kawiarniach i restauracjach.
Inną tutejszą atrakcją jest tak zwany "pchli
targ" (Shuk HaPishpeshim), gdzie można kupić przeróżne
antyki i liczne drobiazgi. Jest to żydowskie targowisko otwarte
codziennie oprócz sobot. Natomiast piekarnia Abulafia
przy głównej ulicy Jaffy jest symbolem żydowsko-arabskiej koegzystencji.
Ciekawostką jest tutejszy kościół Franciszkanów,
który został wybudowany w XIX wieku na ruinach twierdzy Krzyżowców.
Obecnie znajduje się tutaj dom akademicki. W 1994 roku w Jaffie
wybudowano grecki klasztor imienia Św. Michała i Gawryła. Klasztor
powstał w przypuszczalnym miejscu, gdzie apostoł Piotr wskrzesił
Tabite. W Jaffie znajdują się także inne kościoły należące do
patriarchy ruskiego, kościoła grecko-ortodoksyjnego, kościoła
grecko-katolickiego, kościoła libańskich Maronitów, kościoła
armeńskiego, kościoła egipskich Koptów i Luteran.
W dawnej synagodze Beit Zuzana (wybudowana
przez libijskich Żydów w XVIII wieku) utworzono w 1995 roku
muzeum. Wyjątkowym miejscem jest także Muzeum Ilana Goor
(4 Mazal Dagim St.), które jednocześnie jest wyjątkową galerią
sztuki utworzoną w prywatnym domu.
W Muzeum Etzel 1947-1948 (South Herbert
Samuel Promenade) można poznać historię żydowskiej organizacji
zbrojnej Etzel.
Uzupełniem informacji o miejscach kultury
w Jafie jest teatr Gesher (8, Jerusalem Blvd), który
został założony w 1991 roku w porozumieniu z Agencją Żydowską.
Jego niepowtarzalną i wyjątkową atmosferę tworzy grupa artystów
wywodzących się z byłego ZSRR.
Zabytkową rewelacją Jaffy jest jeden z najstarszych
portów na świecie. Cumują w nim statki wycieczkowe z restauracjami
na pokładzie. W porcie utworzono marinę.
Tutejsi rybacy odławiają między innymi meduzy,
które każdego lata w ogromnych ilościach unoszą się w przybrzeżnych
wodach wschodniej części Morza Śródziemnego. Pewna izraelska
firma skupuje meduzy i eksportuje na Daleki Wschód, gdzie uchodzą
one za delikates. Jeśli interes będzie się rozwijał, to wkrótce
meduzy z Jaffy, a nie pomarańcze i grapefruty staną się najważniejszym
izraelskim towarem eksportowym Jaffy.
--------------------------------------------------
Opracowano na podstawie "Explorer
Izrael", "Pascal Izrael", "Winnica",
"Świat Biblii", biuletynów Ambasady Izraela
w Polsce, witryn internetowych rządu Izraela i innych opracowań
dotyczących Państwa Izrael.
--------------------------------------------------
|