Gospodarka:
Pomimo tego, że gospodarka Izraela funkcjonuje
w trudnych warunkach konfliktu z państwami arabskimi, to kraj
ten znajduje się w gronie państw wysokorozwiniętych i nieustannie
rozwija się. Jeszcze niedawno gospodarka Izraela oparta była
w większości na rolnictwie oraz na tradycyjnych gałęziach przemysłu.
Na przestrzeni ostatnich 15 lat została gruntownie przebudowana
i obecnie opiera się na najnowocześniejszych w świecie sektorach
high-tech.
W 2005 roku produkt krajowy brutto wzrósł
o 5,2 %. Był to największy wzrost od pięciu lat, dużo wyższy
od przewidywanego przez Bank Izraela. Wzrost PKB jest wyraźnym
dowodem rozwijającej się gospodarki Izraela. Dla porównania
średnia wzrostu PKB krajów członkowskich OECD wyniosła w 2005
roku 2,7 %. W szczegółach: USA wzrost 3,6 %, Hiszpania wzrost
3,4 %, Kanada wzrost 3 %.
Centralne Biuro Statystyki poinformowało,
że w 2005 roku nastąpił wzrost populacji Izraela o 1,8 %. W
ten sposób wzrost PKB liczony na osobę wyniósł 3,3 % (80.100
USD lub 17.800 NIS na osobę).
Produkcja handlowa w 2005 roku wzrosła
o 3,8 %, a sektor usług uzyskał wzrost o 6-9 %. Równocześnie
nastąpiło pogorszenie się sytuacji finansowej sektora budowlanego.
Wydajność pracownika w sektorze handlowym wzrosła w 2005 roku
o 2,8 %.
Obecny deficyt budżetu zmalał więcej
niż połowę i w 2005 roku wyniósł 2,1 % (z 4,3 % w 2004 r.).
Jest to zasługa wprowadzenia zdecydowanych reform na rynku pracy,
rynku kapitałowym, w portach i innych. Równocześnie wzrosły
wydatki publiczne o 2,7 %. Znaczna część tego wzrostu wydatków
wynikał z konsekwencji likwidacji żydowskich osiedli o budowy
"bariery bezpieczeństwa". Wzrost wydatków na bezpieczeństwo
państwowe nastąpił o 5,5 %. Osobiste wydatki wzrosły w 2005
roku o 1,5 %, z czym że wydatki na konsumpcję wzrosły o 4 %.
Eksport usług i towarów w 2005 roku wzrósł
o 7 % (bez rynku diamentów i nowo tworzonych przedsiębiorstw
wzrósł o 8,3 %). Gwałtownie wzrosły zagraniczne inwestycje w
Izraelu. Duży wzrost przychodów notuje się także w branży turystycznej.
W 2005 roku nastąpił wzrost wymiany handlowej
pomiędzy Izraelem a Polską. Całkowity import produktów polskich
do Izraela wzrósł o 29 %, a izraelski eksport do Polski o 29,5
%. Największy wzrost nastąpił w imporcie produktów mineralnych,
gdzie zanotowano wzrost o o 1289 %, zaś najwięcej Polacy zarabiają
na sprzedaży metali surowych do Izraela, polski eksport tej
branży szacuje się na kwotę 11.220 USD (w tys.). Ponad to Polska
wysyła do Izraela produkty przemysłu obuwniczego, spożywczego.
Wzrost o 172,3 % zanotował także polski przemysł transportowy.
Z Izraela do Polski sprzedaje się coraz więcej produktów mineralnych,
zanotowany wzrost eksportu w tej branży to 168,2 %, wzrósł także
eksport owoców i warzyw (166,7 %). Najbardziej opłacalne jest
eksportowanie do Polski produktów przemysłu chemicznego. Popularne
są także produkty spożywcze oraz maszyny.
W 2004 roku produkt krajowy brutto (PKB)
wyniósł 113,7 biliona USD, pomimo spadku spowodowanego recesją.
PKB na osobę w 2004 roku wyniósł 17,200 tysięcy USD. W związku
z powyższym, standard życia w Izraelu, mierzony na podstawie
GDP był wyższy niż w Portugalii, Grecji i niektórych krajach
OECD jak widać, jego wysokość przekroczyła nawet wskaźniki w
niektórych krajach Unii Europejskiej. Według danych szacunkowych
inflacja w 2004 roku wynosiła 1,1%.
Duże znaczenie dla gospodarki Izraela
ma zagraniczna pomoc materialna: darowizny osób pochodzenia
żydowskiego i organizacji żydowskich, reparacje wojenne z Niemiec,
subwencje ze Stanów Zjednoczonych. Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne
w Izraelu są wysokie w porównaniu z innymi krajami uprzemysłowionymi.
W pierwszych pięciu miesiącach 2003 roku, portfolio inwestycyjne
w akcjach TASE (Giełda w Tel Awiwie) wzrosło do 1 biliona USD.
Zanotowano także wzrost udziałów zagranicznych w izraelskich
przedsiębiorstwach, oraz zwiększenie dofinansowania nowo zakładanych
firm (start-ups) przez obcych inwestorów.
W 2000 roku izraelski parlament przyjął
ustawę dotyczącą redukcji deficytu budżetowego w stosunku do
PKB oraz zmniejszenia długu wewnętrznego. W efekcie deficyt
budżetowy jako procent PKB zmniejszył się z 51,7% w 1990 roku
do 47,3% w roku 2000. Planowany deficyt na rok 2003 wynosił
3%, z intencją obniżania go o 0,5% rocznie, aż do osiągnięcia
poziomu 1% PKB w roku 2007. Poziom długu wewnętrznego jest porównywalny
do krajów europejskich. Izrael zapewnia makroekonomiczną stabilność,
co stanowi zachętę dla sektora prywatnego, który może funkcjonować
w przewidywalnym ekonomicznie środowisku.
Obecnie przeprowadzana jest prywatyzacja
firmy Bezeq - narodowego operatora telefonii stacjonarnej,
Banku Leumi, Israel Discount Bank, Izraelskich
Linii Lotniczych- ELAL (rządowe udziały zostały sprzedane
w lipcu 2003 roku), Izraelskiego Przedsiębiorstwa Elektrycznego,
Rafinerii, Przemysłu Lotniczego oraz Zim Izrael Nawigacja
- przedsiębiorstwa transportu morskiego.
Wpływ na rozwój kraju i udział w gospodarce
ma rozwijająca się turystyka. Turystów przyciągają przede wszystkim
miejsca kultu religijnego, zabytki kultury starożytnej i zróżnicowane
warunki naturalne. Obecnie w Izraelu przykłada się wielką wagę
do zainteresowania cudzoziemców także innymi regionami kraju,
jak pustynia Negew, na której powstały liczne luksusowe hotele,
czy okolice rekreacyjnego Ejlatu nad Morzem Czerwonym. Do przyciągnięcia
turystów wykorzystuje się również atrakcyjne leczniczo wody
Morza Martwego, proponując liczne pobyty kuracyjne i odmładzające.
Przemysł:
Energia elektryczna wytwarzana jest
w elektrowniach naftowych i słonecznych. Produkcja energii elektrycznej
około 20 TW. h, na 1 mieszkańca oraz około 4450 kW. h rocznie.
Większość przedsiębiorstw przemysłowych
jest w rękach prywatnych. Z wód Morza Martwego eksploatuje się
sole potasowe i bromowe; z doliny Arawa - rudy miedzi, zaś fosforyt
i gips z Negewu.
Przemysł przetwórczy wysoce wyspecjalizowany,
o dużym zapleczu naukowo-badawczym. Obecnie Izrael stał się
światowym liderem w produkcji uzbrojenia, sprzętu i oprogramowania
komputerowego, aparatury medycznej oraz techniki druku (Bat
Jam jest głównym ośrodkiem przemysłu poligraficznego), a także
w najnowocześniejszym przemyśle chemicznym, energetycznym, krzyżowania
roślin i zwierząt hodowlanych. Największymi ośrodkami przemysłowymi
kraju są Hajfa, Tel Awiw-Jaffa, Be'er Szewa, Petah Tikwa i Aszkelon,
w których skoncentrowanych jest ponad 50% produkcji przemysłu
przetwórczego. Izrael zajmuje pierwsze miejsce w świecie w obróbce
importowanych diamentów.
Ważniejsze surowce i wyroby przemysłowe:
Izrael posiada niewielkie zasoby surowców
mineralnych. Na wyżynie Negew wydobywa się fosforyty (w 1990
r. było 1,1 mln ton w przeliczeniu na czysty składnik). Nad
Morzem Martwym wydobywa się sole potasowe (1,3 mln. ton) i sól
kamienną. Poza tym: potas, brom, ropa naftowa i gaz ziemny.
Produkuje się głównie: wyroby chemiczne, produkty rafinacji
ropy naftowej, maszyny, instrumenty precyzyjne, wysoko rozwinięte
technologie, wyroby tekstylne, ubiory gotowe, opony, obróbka
diamentów, środki transportu, papier, wyroby skórzane.
Rolnictwo:
Bardzo wysoki poziom rolnictwa (rolnictwo
w kibucach należy do najnowocześniejszych w świecie). Pracuje
w nim 3% ludności czynnej zawodowo, wytwarzając tylko 4,5% PKB.
W kraju istnieje około 52 tys. gospodarstw rolnych. Przeważają
gospodarstwa małe (od 1 ha do 5 ha), indywidualne (84%), kolektywne
(kibuce) zajmują tylko 1,4% powierzchni uprawnej, ale skupiają
w swoich rękach aż 50% ziem nawadnianych i 31% upraw suchych.
Kibuce to wspólnoty wiejskie, które działając na zasadzie kolektywnej
własności środków produkcji (z wyjątkiem ziemi), wspólnej pracy
członków i solidarnej odpowiedzialności materialnej, wytwarzają
około 40% produkcji rolnej. Moszawy to zrzeszenia indywidualnych
rolników, w których zakup środków produkcji i sprzedaż płodów
rolnych prowadzi się wspólnie. Ziemia użytkowana przez członków
kibuców, jak i moszaw jest własnością państwa. Oczywiście należy
pamiętać, iż powstanie tak nowoczesnego rolnictwa nie byłoby
możliwe bez skutecznego sztucznego nawadniania. Systemy irygacyjne
sterowane są komputerowo. Nawadnia się prawie wszystkie rodzaje
użytków: pola uprawne i miejskie tereny zielone, a także liczne
oazy na pustyni Negew, w których uprawia się palmy daktylowe
oraz warzywa i owoce. Oazy te są prawdziwym "rajem na pustyni",
w których króluje soczysta zieleń, rozwijająca się dzięki słodkiej
wodzie doprowadzonej rurociągami aż z Jeziora Tyberiadzkiego.
Wysoko rozwinięte sadownictwo.
Produkcja żywności pokrywa zapotrzebowanie
krajowe.
Rozwinięte rybołówstwo, przybrzeżne
i dalekomorskie połowy ryb. Główne bazy rybackie to: Hajfa i
Akko.
Użycie ziemi:
Ziemie uprawne 20,4%, łąki i pastwiska
39,5%, lasy 6%, pozostałe grunty i nieużytki 34,1%.
Ważniejsze produkty rolne i hodowlane:
Winogrona, owoce cytrusowe, banany, awokado,
oliwki, tytoń, warzywa, bawełna, pszenica, jęczmień, ziemniaki,
orzeszki ziemne; owce, kozy, bydło, drób, wielbłądy.
Eksport:
Owoce cytrusowe świeże i soki, wyroby
tekstylne, wina i likiery, słodycze, diamenty szlifowane, brylanty,
chemikalia, pojazdy, opony, urządzenia wojskowe i broń, aparatura
medyczna, oprogramowanie komputerowe.
Import:
Diamenty, kotły, maszyny, urządzenia
elektryczne, żelazo i stal, pojazdy, chemikalia, ropa naftowa.
-----------------------------------------------------------------------
Komunikacja:
Sieć komunikacyjna dobrze rozwinięta.
Koleje (1971 rok) - 793 km (3,8 km/100
km2),
Drogi (1972 rok) - 9 300 km (44,9 km/100
km2)
Główny szlak komunikacyjny stanowi autostrada
Akko-Tel Awiw-Jaffa-Jerozolima. Trwa budowa Trans-Israel highway.
Ważniejsze porty morskie:
Hajfa (Hefa), Ashdod, Ejlat
Ważniejsze porty lotnicze:
głównym portem lotniczym jest lotnisko
"Ben Guriona" położone w połowie drogi pomiędzy
Jerozolimą a Tel Awiwem; drugim międzynarodowym lotniskiem jest
Owda położona na pustyni około 20 km od Ejlatu; trzecim jest
lotnisko położone w centrum miasta Ejlat.
-----------------------------------------------------------------------
|