Morze Galilejskie (Yam Kinneret) ma wiele nazw: Jezioro Tyberiadzkie, Genezaret lub Jezioro Galilejskie. Jest to największe jezioro słodkowodne w Izraelu. Pomimo swojej tradycyjnej nazwy, nie jest to morze lecz jezioro. Na wszystkich współczesnych mapach znajdziemy nazwę jezioro Galilejskie albo jezioro Tyberiadzkie. Jest ono położone w Galilei (Dystrykt Północny, w Izraelu).
    Hebrajska nazwa jeziora Yom Kinneret pochodzi od słowa "kinnor", które oznacza "harfa" albo "lira" - do których kształt jeziora jest podobny. Jezioro ma obwód około 53 km (33 mile) - około 21 km (13 mil) długości i 13 km (8 mil) szerokości odpowiednio w swym najdłuższym i najszerszym miejscu. Powierzchnia jeziora wynosi 166 km2.
    Znajduje się ono w depresji, w tak zwanej dolinie ryftowej, 213 metrów poniżej poziomu morza. W najgłębszym miejscu głębokość wynosi 48 metrów. Z wyjątkiem części południowej i północno-wschodniej, jezioro otoczone jest stromymi zboczami, które wznoszą się na wysokość około 200 metrów nad poziom morza po stronie zachodniej i 300 metrów po stronie wschodniej. Rzeka Jordan wpada do jeziora w jego północnym krańcu, a wypada w południowym.
    Z uwagi na niskie położenie, w tym rejonie jest zazwyczaj bardzo ciepło, zarówno latem, jak i w zimie. Podczas gorącego lata temperatura wody dochodzi nawet do 33°C. Jednak niskie położenie i otoczenie wysokich wzgórz powodują, że jezioro ma skłonność do nagłych gwałtownych burz.

Rys historyczny:

Morze Galilejskie leży przy starożytnym szlaku handlowym Via Maris, który łączył Egipt z imperiami położonymi na północy. Żydzi, Grecy i Rzymianie zakładali tutaj handlowe miasta, takie jak: Gadara, Hippos, Tiberias i inne. Historyk Flavius Juzefus relacjonuje, że w I wieku n.e. na jeziorze funkcjonował przemysł rybacki z 230 łodziami.
    Znaczna część działalności Jezusa Chrystusa skupiona była na wybrzeżach jeziora Galilejskiego. Czterech z jego apostołów było tutejszymi rybakami. Również wiele z jego cudów zostało tutaj dokonanych.
    W 135 roku, po stłumieniu przez Rzymian żydowskiego powstania Bar Kochby, centrum żydowskiej kultury i nauki przeniosło się z Judei w region jeziora Galilejskiego - szczególnie do miasta Tiberias (Tyberiada). To właśnie tutaj spisano Talmud Jerozolimski.
    Później, w czasach Bizancjum, rejon jeziora Galilejskiego stał się ważnym punktem chrześcijańskich pielgrzymek przybywajacych do Ziemi Świętej. Z tego powodu rozwinął się tutaj swoisty przemysł turystyczny, z przewodnikami, sklepami z pamiątkami i gospodami. Znaczenie jezioro zmalało, gdy Bizantyjczycy utracili nad nim kontrolę. W 1187 roku Saladyn pokonał wojska Krzyżowców w bitwie pod Hattin, ponieważ odciął Krzyżowcom zaopatrzenie w słodką wodę z jeziora Galilejskiego.

Ponowna historia jeziora ożywa dopiero w 1909 roku, kiedy to żydowscy pionierzy wybudowali swój pierwszy kibuc Kvutzat Kinneret. Następnym utworzonym kibucem był Kibbutz Degania. W ten sposób okolice jeziora Galilejskiego stały się przedszkolem, a następnie szkołą ruchu kibucowego.
    W 1923 roku Wielka Brytania zawarła porozumienie z Francją o ustaleniu brytysjkiego pełnomocnictwa nad Palestyną i francuskiego pełnomocnictwa nad Syrią. Wówczas to Brytyjczycy przekazali Francji Wzgórza Golan w zamian za północną część Doliny Jordanu.
     W 1948 roku, podczas wojny żydowsko-arabskiej, wojska syryjskie zajęły północno-wschodni brzeg jeziora Galilejskiego. Z górujących nad jeziorem Wzgórz Golan, syryjska artyleria ostrzeliwała żydowskie kibuce w Galilei. Dopiero w 1967 roku Izrael przejął kontrolę nad całym jeziorem Galilejskim i nad Wzgórzami Golan.

W 1964 roku Izrael uruchomił krajowy system wodny, który dostarcza słodką wodę z jeziora Galilejskiego do większej części Izraela oraz na Zachodni Brzeg Jordanu (Samaria i Judea). Izrael dostarcza również słodką wodę do Jordanii (zgodnie z warunkami traktatu pokojowego Izrael-Jordania).

Rys turystyczny:

Współcześnie turystyka jest najważniejszą działalnością gospodarczą nad jeziorem Galilejskim. Wszystkie tutejsze miejscowości są popularnymi w Izraelu ośrodkami wypoczynkowymi. Liczne miejsca historyczne i religijne nad jeziorem, przyciągają setki tysięcy turystów z całego świata. Cała okolica jeziora Galilejskiego jest pełna przeróżnych atrakcji turystycznych. Wielu turystów spędza tu kilka dni, aby nacieszyć się pięknem tych stron. Godnym polecenia wydaje się poznawanie tych stron rowerem. Trasa rowerowa dookoła jeziora Tyberiadzkiego liczy 55 kilometrów i można ją podzielić na kilka odcinków.

Około 4 km na północ od Tyberiady, przy drodze znajduje się znak informacyjny, że w tym miejscu w starożytności znajdowało się miasto Magdala. Klasztor i niewielkie białe kopuły sanktuarium przy drodze upamiętniają tradycyjne miejsce spotkania Jezusa z Marią Magdaleną, która tutaj mieszkała. Dokładna lokalizacja miasta nie jest znana, i prawdopodobnie jej pozostałości znajdują się pod powierzchnią jeziora (w 1920 r. tama podniosła poziom wody). W głębi lądu odkryto pozostałości rzymskiego miasta z I wieku n.e.
    Powyżej Magdala wznosi się stromy klif góry Arbel, która wbrew swemu spokojnemu pięknu niezwykle krwawo zapisała się w historii. Tutejsze naturalne jaskinie zazwyczaj służyły ludności żydowskiej za schronienie podczas najazdów wroga. Niestety, Asyryjczycy ich wytropili i tysiące bezbronnych ludzi wymordowali zrzucając z góry na kamienie w dole. Podobnie Syryjczycy mordowali tutaj ukrywających się Żydów, za czasów Seleucydów. Kolejna masakra się powtórzyła w 39 roku p.n.e., za Heroda Wielkiego.

Kilometr dalej na północ znajduje się rolnicza osada Migdal, którą założyły w 1885 roku katolickie rodziny przybyłe z Niemiec. Na przełomie wieków XIX i XX ich ziemię kupiła Agencja Żydowska i przekazała pod zagospodarowanie żydowskim imigrantom z Rosji. W 1910 roku wybudowano osiedle, a następnie w 1921 roku obóz robotników budowlanych, którzy pracowali przy budowie drogi z Tyberiady do Rosh Pina. Obecnie w Migdal żyje około 1 500 mieszkańców, z których większość utrzymuje się z rolnictwa. Uprawia się tutaj oliwki, banany, owoce cytrusowe, daktyle, mango, awokado i wiele innych owoców. Okolica i piękne widoki na jezioro Galilejskie urzekają turystów.
    Droga z Migdal na północ biegnie wzdłuż brzegu jeziora Galilejskiego przez żyzną dolinę Ginnosar, która wyznacza granicę między Górną i Dolną Galileą. W sercu doliny znajduje się Kibbutz Ginosar, który założono w 1937 roku. Mieszkańcy utrzymują się z rolnictwa i turystyki. Największą tutejszą atrakcją jest Centrum im. Yigala Alona, w którym gromadzone są lokalne wykopaliska archeologiczne. W 1985 roku odkryto w przybrzeżnym mule zachowane szczątki łodzi rybackiej używanej pomiędzy 100 rokiem p.n.e. a 100 rokiem n.e. Została ona wydobyta i poddana konserwacji. Można ją oglądać w specjalnie przygotowanym pawilonie.
    Jako dodatkową atrakcję wybudowano dwie podobne łodzie rybackie z drewna sosnowego i eukaliptusowego, i nazwano je: "Jan" i "Piotr". Takie łodzie z czasów Jezusa mogą zabrać na pokład około 50 osób. Obecnie istnieje przedsiębiorstwo Żegluga Ziemi Świętej, które proponuje unikalne rejsy po jeziorze Galilejskim tymi dwoma ręcznie wykonanymi łodziami. Trasa takiego wyjątkowego rejsu obejmuje wszystkie ważne miejsca wspomniane w księgach Nowego Testamentu, łącznie z Górą Błogosławieństw, Równiną Genezaret, Kapernaum i miejscem, gdzie według tradycji dokonał się cud "chleba i ryb".

         -  Łódź z czasów Jezusa

         -  Kibbutz Ginosar

Kontynuując naszą podróż na północ wzdłuż wybrzeża jeziora Galilejskiego, dojedziemy do niewielkiej, żyznej doliny Tabgha. Nazwa doliny jest arabską formą pierwotnej greckiej nazwy Heptapagon, co oznacza "siedem źródeł". Źródła te wybijają przy kaplicy Prymatu Piotra, którą wzniesiono w 1933 roku na ruinach kościoła z 350 roku. Kaplica upamiętnia miejsce tradycyjnego ukazania się Jezusa swoim uczniom po zmartwychwstaniu. Kaplica jest pięknie położona tuż przy samej powierzchni wody jeziora.
    Dolina Tabgha jest tradycyjnym miejscem cudu nakarmienia przez Jezusa Chrystusa 5 tysięcy ludzi pięcioma bochenkami chleba i dwoma rybami. U stóp wzgórza w 1982 roku wybudowano kościół Rozmnożenia Chleba i Ryb. Wewnątrz zachowano stare mozaiki z dwóch dawniejszych kościołów (z IV i V wieku). Stare mozaiki zostały wykonane w popularnym we wczesnym chrześcijaństwie stylu egipskim. Mozaika przed ołtarzem przedstawia dwie ryby i kosz z pięcioma chlebami.
    Powyżej nad Doliną Tabgha góruje piękne, porośnięte trawą wzgórze, które tradycyjnie uważane jest za miejsce wygłoszenia przez Jezusa kazania na górze. Stąd nazwa tego miejsca - Góra Błogosławieństw. Jest ona uważana za najpiękniejsze i najspokojniejsze ze wszystkich świętych miejsc chrześcijaństwa w Galilei. W 1937 roku wzniesiono tutaj ośmiokątny kościół Błogosławieństw, otoczony arkadami i pięknym ogrodem z palmami. Z tego miejsca roztacza się jedna z najpiękniejszych panoram jeziora Galilejskiego.

W dolinie Tabgha znajduje się skrzyżowanie dróg. Jadąc w lewo skierujemy się na północ, do miasta Rosh-Pinna. W pobliżu znajduje się stadnina koni Vered HaGalil, która oferuje przejażdżki konne po okolicy. Konie można wypożyczyć nawet na cały dzień. Znajduje się tutaj także miła restauracja, a obok jest możliwość załatwienia niedrogich noclegów.

         -  Stadnina koni Vered HaGalil

Natomiast jadąc w prawo, będziemy kontynować naszą podróż wzdłuż wybrzeża jeziora Galilejskiego i po 3 km dotrzemy do Kafarnaum (hebr. Kefar Nahum). Było to miasto, w którym przez pewien czas mieszkał Jezus Chrystus ze swoimi uczniami. W VII wieku Arabowie całkowicie zniszczyli to miasto, po którym zostały jedynie ruiny. Miasteczko nigdy nie zostało odbudowane. Do Kafarnaum przybywają tłumy pielgrzymów poszukujących śladów wędrówek Jezusa nad jeziorem Galilejskim.
    Wybudowano tutaj Muzeum Archeologiczne, którego głównymi atrakcjami są ruiny dawnego kościoła i synagogi z II wieku n.e. W uderzającym kontraście do wszystkich tutejszych domów wzniesionych z czarnego bazaltu, synagogę wybudowano z białego wapienia. Największe bloki kamienne ważą 4 tony. Synagoga tradycyjnie jest zwrócona frontem w kierunku Jerozolimy. Częściowo zrekonstruowany budynek stanowi wielką atrakcję turystyczną.

         -  Capernaum

Stamtąd, 2 km na wschód, na brzegu jeziora stoi grecki monaster prawosławny Dwunastu Apostołów. Budynek monastyru jest charakterystyczny, gdyż z daleko już widać jego czerwone kopuły. Żyje tutaj jedynie grecki zarządca.

Wschodni brzeg jeziora Galilejskiego jest bardziej wiejski niż zachodni. W wielu miejscach tuż przy drodze znajdują się plantacje bananów i daktyli. W takiej pięknej okolicy znajduje się Kursi, tradycyjne miejsce cudu Jezusa, który wypedził z dwóch chorych ludzi demony, które następnie wstąpiły w stado świń i utopiły się w wodach jeziora.
    W V wieku n.e. wybudowano tutaj klasztor bizantyjski i kościół, które uległy zniszczeniu podczas najazdu perskiego w 614 roku. Kościół został jeszcze wyremontowany, jednak w VIII wieku ostatecznie go porzucono. W ostatnich latach prowadzone na szeroką skalę prace archeologiczne odkryły największe w Izraelu ruiny klasztoru. Utworzono tutaj Park Narodowy Kursi. W ruinach kościoła można podziwiać piękne posadzki mozaikowe z obrazami zwierząt (kurczęta, gęsi, gołębie, kormorany i ryby) i roślin (cedry, granaty i winogrona).

Około 5 km na południe znajduje się Kibbutz Ein-Gev, założony w 1937 roku przez żydowskich imigrantów z Niemiec i Czech. Była to pierwsza żydowska osada założona u stóp Wzgórz Golan, na wschodnim brzegu jeziora Galilejskiego. Z tego powodu została ona dobrze wyposażona i ufortyfikowana jak prawdziwa baza wojskowa. Jeszcze obecnie można tutaj dostrzec wyraźne ślady historii.
    Kibuc jest położony wśród pięknej zieleni, u stóp wysokich wzgórz. Na żyznym pasie ziemi uprawia się winnice, plantacje bananów i daktyli. Jedną z największych atrakcji Ein-Gev są przepyszne dania przyrządzane z ryb, które choduje się w tutejszych stawach. Znajduje się tutaj przetwórnia ryb.
    Z kibucu trzy razy dziennie wypływa prom wycieczkowy do Tyberiady i z powrotem. W jedną stronę płynie się 45 minut.

         -  Kibbutz Ein-Gev

Na południowo-wschodnim brzegu jeziora Galilejskiego znajduje się Kibbutz Ha'On, założony w 1948 roku. Słynie on z prowadzonej farmy hodowlanej strusi. Ten ładny i spokojny kibuc słynie również ze swoistych kwiatów i palm. Można tutaj uprawiać sporty wodne.

         -  Kibbutz Ha'On

Na południowm brzegu jeziora Galilejskiego znajduje się Kibbutz Maagan, który nastawiony jest na usługi rekreacyjno-wypoczynkowe. Można tutaj uprawiać sporty wodne.

         -  Kibbutz Maagan

Jadąc dalej na południowy-zachód, dotrzemy do miejsca, gdzie z jeziora Galilejskiego wypływa rzeka Jordan. Nieco poniżej mostu na Jordanie, znajduje się ładnie urządzone miejsce przypominające o chrzcie Jezusa w Jordanie. W rzeczywistości Jezus ochrzczony został w pobliżu miasta Jerycho.

Około 7 km na południe, do rzeki Jordan wpada rzeka Yarmuk. Ten teren bezpośrednio przylegający do jeziora Galilejskiego ma w przybliżeniu kształt trójkąta, zawartego pomiędzy jeziorem i dwoma rzekami.
    To właśnie tutaj, na samym południowym skraju jeziora Galilejskiego, w 1909 roku został założony Kibbutz Deganya. Tak właściwie to są to dwa kibuce: Deganya A (założony w 1909 r.) i Deganya B (założony w 1921 r.). Deganya A zwana jest Em Hakevutsot, czyli "Matka wszystkich wspólnot wiejskich", gdyż był to pierwszy kibuc w Ziemi Izraela.
    Pod pojęciem kibucu kryje się ciężka praca syjonistycznych pionierów, którzy zakładali rolnicze wspólnoty socjalistyczne w niegościnnym środowisku naturalnym Palestyny. Tutejsza ziemia była wówczas wymarła, wysuszona i wypalona przez słońce. Wiele pracy dorpwadziło do utworzenia tutaj normalnych upraw rolniczych. W latach 1927-1932 w miejscu ujścia rzeki Yarmuk do Jordanu wybudowano elektrownię wodną. Wymagało to wybudowania wielkich zbiorników wodnych. Nadmiar słodkiej wody został odprowadzony kanałami do nawodnienia ziem uprawnych. Dzięki temu utworzono tutaj nowoczesne uprawy rolnicze warzyw i pszenicy. W okolicy znajdują się wspaniałe sady oraz plantacje owoców cytrusowych. W stawach hoduje się ryby. Jest to rejon bardzo dobrze rozwinięty rolniczo, stawiany za wzór dla wielu innych kibuców w Izraelu.
    Przed bramą wjazdową do kibucu Deganya stoi syryjski czołg. Jest to pamiątka z wojny żydowsko-arabskiej 1948 roku, kiedy to bohaterscy obrońcy kibucu, uzbrojeni jedynie w butelki z benzyną i karabiny, zatrzymali marsz syryjskiej kolumny czołgów.
    W kibucu znajduje się Instytut A.D. Gordona, będący muzeum i ośrodkiem badawczym miejscowej historii, archeologii i historii naturalnej. Prawie naprzeciw kibucu znajduje się nowoczesny, atrakcyjny ośrodek kultury Beit Gabriel, z teatrem, restauracją i adytorium. Odbywają się tutaj koncerty symfoniczne i inne imprezy artystyczne.
    Rzeka Jordan w tej okolicy jest wyjątkowo obfita w ryby. Stąd wielu mieszkańców spędza wolny czas na wędkowaniu. Przy brzegach rośnie wiele drzew dających przyjemny cień i odpoczynek. Jest to bardzo popularna forma odpoczynku w tych stronach.

Tuż przy osiedlu mieszkalnym znajduje się skrzyżowanie dróg - w kierunku południowym odchodzi droga nr 90 prowadząca wzdłuż rzeki Jordan do Doliny Bet-She'an i dalej nad Morze Martwe. My kierujemy się w kierunku północno-zachodnim, z powrotem do Tyberiady.

9 km na południe od Tyberiady znajduje się Kibbutz Kinneret. W odległości około 7 km na południe od Tyberiady znajduje się Kibbutz Ohalo Manor, w którym za stosunkowo niewielkie pieniądze można przenocować.

         -  Kibbutz Ohalo Manor

Kierując się dalej na północ, mijamy skrzyżowanie z drogą nr 767 do Afula, i po chwili dojeżdżamy do przedmieści Tyberiady, z której rozpoczęliśmy naszą wycieczkę wokół jeziora. Trasa liczy sobie 55 km i można ją pokonać dosyć szybko, zatrzymując się w ciekawych miejscach. Wielu turystów poświęca jednak na nią dwa lub trzy dni, nocując w Kibbutzu Ein-Gev lub kierując się na Wzgórza Golan.

--------------------------------------------------

Opracowano na podstawie "Explorer Izrael", "Pascal Izrael", "Winnica", "Świat Biblii", biuletynów Ambasady Izraela w Polsce, witryn internetowych rządu Izraela i innych opracowań dotyczących Państwa Izrael.

--------------------------------------------------