Święto Simchat Tora jest w Ziemi Izraela
obchodzona zaraz po święcie Sukkot, w dniu 22 Tiszri. Natomiast
w Diasporze święto Simchat Tora obchodzi się dzień później,
w dniu 23 Tiszri.
W tym świątecznym dniu kończy się roczny
cykl czytania Pięcioksięgu Mojżeszowego (Tora) w synagodze.
Nazwa święta - Simchat Tora - dosłownie oznacza "radość
z powodu Tory" (Prawa Bożego).
Jest to względnie młode święto żydowskie,
nie wymienione w Tanach ani w Talmudzie. W żydowskiej liturgii
jest zwyczaj odczytywania w synagodze tekstów Tory. Pierwotnie
w Palestynie istniał zwyczaj trzy letniego cyklu odczytywania
Tory. Jednak z czasem wśród Żydów przewagę zyskał zwyczaj obowiązujący
w Babilonii, gdzie pełen cykl trwał jeden rok. Kodyfikację tego
zwyczaju przeprowadził w XIV wieku Jaakow ben Aszer, który wprowadził
święto Simchat Tora na zakończenie pełnego rocznego cyklu odczytywania
Tory.
We wszystkich synagogach w tym dniu kończy
się całoroczny cykl czytania Tory. Przed czytaniem ostatniego
fragmentu Pięcioksięgu, wypowiadane są słowa:
"Za wolą Boga, wielkiego, potężnego
i wzbudzającego bojaźń, i za wolą drogocennej Tory, która jest
bogatsza niż najczystsze złoto i cenniejsza niż perły, i za
pozwoleniem świętego Sanhedrynu oraz uczonych i mędrców Tory
otworzę usta swoje, aby wznieść hymn ku chwale Boga, która mieszka
w światłości. On dał nam życie i podtrzymuje w nas bojaźń Jego
Imienia; On sprawił, że możemy radować się z Tory, która pociesza
serce i oświeca oczy. Tora daje życie (...) czyni szczęśliwymi
tych, którzy kroczą jej drogami dobroci i prawości. Dodając
im sił, przedłuża dni tych, którzy ją kochają, przestrzegają
jej przykazań, którzy przylgnęli do niej z szacunkiem i miłością
(...)"
Następnie odczytywane są z 5 Księgi
Mojżeszowej (Eleh Ha-Debarim) rozdziały 33 i 34, kończące
Torę. Jest to ostatnia parsza z Księgi Debarim, zwana Wezot
ha-Bracha. Jest zwyczajem, aby każdy mężczyzna obecny w
tym dniu w synagodze otrzymał przywilej odczytania fragmentu
Tory. Z tego powodu zdarza się, że ten fragment Księgi Debarim
odczytuje się wielokrotnie. Osoba, która jako ostatnia w danym
roku odczytuje ten fragment Tory (kończący roczny cykl) jest
nazywana "oblubieńcem Tory (hebr. "chatan Tora").
Przed rozpoczęciem nowego cyklu czytania
Tory w synagodze, wypowiada się słowa, które są zaproszeniem
dla "chatan Tora" do odczytania pierwszych wersetów
z Tory:
"Za pozwoleniem Boga, wyniesionego
ponad wszelkie błogosławieństwa i hymny, który jest mądrością
serca i mocą, potęgą i siłą, i który panuje nad światem jako
Pan wszelkiego stworzenia. I za pozwoleniem Tory, cudownie zachowanej
i czczonej, która jest naszym cennym po tysiąckroć dziedzictwem,
która w swej doskonałej czystości ożywia i odnawia dusze, tej
Tory, która została dana Izraelowi, aby jej przestrzegał i zachowywał;
Tory studiowanej przez nas od początku do końca, Tory, która
jest koroną chwały Boga (...) I za pozwoleniem tego świętego
i radosnego zgromadzenia młodych i starych, zebranych w tym
dniu radowania się z Tory, zakończmy i rozpocznijmy zarazem
jej czytanie z pełną szacunku radością, ceniąc ją sobie jak
w dniu, w którym otrzymaliśmy ją w chwale, przeżywając ją na
nowo (...) czerpiąc z jej świetlanej chwały rozradowującej serce,
usuwającej troskę, przynoszącej pociechę duszy tych, którzy
chlubią się nią i zagłębiają się w jej treść (...) Powstań zatem
i przyoblecz się w siłę [tu wymienia się imię "chatana
Tora"]. Wyjdź do przodu i odczytaj historię wielbiącą
Boga za Jego stworzenie świata. Obyśmy wszyscy czytali Torę
codziennie, wytrwale, bez przestanku, od początku do końca,
obyśmy pozostali na zawsze wierni Torze (...) Niech błogosławieństwo
twego Stwórcy będzie wylane w obfitości (...) Powstań, powstań
chatan Bereszit [hebr. "oblubieniec Bereszit"
- Bereszit to 1 Księga Mojżeszowa], na wezwanie tego świętego
zgromadzenia, by błogosławić wielkiego i potężnego Boga, a my
wszyscy zapieczętujemy twoje błogosławieństwo naszym żarliwym
Amen. Powstań, chatan Bereszit!"
Następnie w atmosferze wielkiej radości
odczytuje się 1 Księgę Mojżeszową (Bereszit) 1:1-2:3.
W synagogach nieortodoksyjnych zaszczyt ten może przypaść również
niewiastom (wtedy mówimy o kalat Tora i kalat Bereszit).
Potem jeden z prowadzących nabożeństwo świąteczne,
bierze w ręce Zwoje Tory i w rytm śpiewu całej społeczności,
tanecznym krokiem siedem razy okrąża bimę. Dołączają do niego
wszyscy pozostali tworząc radosny korowód. Radosne śpiewy i
pląsania trwają do późnego wieczoru. W tych obchodach uczestniczą
małe dzieci, trzymając w rękach chorągiewki, świece i kołatki.
Wzywa się je, aby odmawiały błogosławieństwo nad Torą.
Współcześnie w Izraelu, w wieczór kończący
Simchat Tora organizuje się zabawy w parkach i innych miejscach
publicznych przy muzyce orkiestry.
Kilka myśli do przemyślenia:
- Miłość do Tory: po pierwsze i najważniejsze,
święto Simchat Tora symbolizuje miłość Żydów do Tory. Żydzi
nie ograniczają się jedynie do codziennego studiowania komentarzy
do Tory i publicznego odczytywania Tory w synagodze w szabat.
Od kilku tysięcy lat Żydzi opiekują się świętym tekstem Tory,
zachowując jego wierną treść w sercach i umysłach. To właśnie
dlatego pobożni Żydzi w tym świątecznym dniu tańczą ze zwojami
Tory. Życie wierzącej społeczności to intelektualne studia nad
Torą i publiczne odczytywanie Tory w synagodze, jednak wiążą
się z tym przeżycia psychiczne i emocje, które stanowią o prawdziwości
wiary.
- Cykliczna natura studiów Tory: święto Simchat
Tora symbolizuje, że studiowanie Tory nie ma początku ani końca.
Dla pobożnych Żydów słowa Tory są życiem, i żyją nimi każdego
dnia i każdej nocy. Rabbi Dawid Abudraham powiedział w XIV wieku
w Hiszpanii: "I przyczyna, że zaczynamy w miejscu Bereszit...
tak jak można było skończyć Torę, tak też można ponownie ją
rozpocząć".
- Demokratyczna natura studiów Tory: święto
Simchat Tora symbolizuje fakt, że Tora należy do początku narodu
Izraela: jego nauki i prawa. W XII wieku we Francji rozpoczęto
odczytywać wielokrotne odczytywanie ostatniego fragmentu Tory
(Vezot Habracha) "do czasu wejścia kongregacji do wyjścia".
W XIV wieku w Niemczech udzielono zaszczyt zakończenia odczytywania
Tory w ręce Hatan Torah i Hatan Bereishit.
- Budowanie Żydowskiego Prawa: ruch konserwatywny
rozwija Halachę z generacji na generację i z kraju do kraju.
W ten sposób powstało Prawo Żydowskie istniejące we współczesnej
postaci. Ten proces jest przypominany podczas święta Simchat
Tora. Tak jak powiedział Avraham Ya'ari, to święto rozpoczęło
się w X wieku w Babilonii i przeszło przez cały żydowski świat
oraz wszystkie grupy etniczne, które miały styczność z Żydami.
To właśnie Żydzi w Babilonii rozpoczęli tańczenie podczas Simchat
Tora (Rabbi Isaac ibn Giyyat, Sha'arei Simha). W XII wieku we
Francji rozpoczęto uroczyste odczytywanie zakończenia Tory.
W XII wieku w Hiszpanii wprowadzono rozpoczynanie odczytywania
Genesis (Rabbi Judah al-Barzeloni). Tak to święto się rozbudowywało,
tak jak Prawo.
|