|
Dawid Ben-Gurion urodził się 16 grudnia
1886 roku w Płońsku, w Polsce (wówczas pod zaborem rosyjskim),
jako Dawid Grün.
- Uczęszczał do szkoły hebrajskiej, którą
założył jego ojciec, Avigdor Grün (był
prawnikiem
i liderem syjonistycznej organizacji żydowskiej Hovevei Zion,
która
powstała w 1880 r.).
*
W 1897 roku zmarła matka Dawida (miał on wówczas 11 lat).
*
W 1903 roku Dawid wstąpił do socjalistyczno-syjonistycznej organizacji
Poalei
Zion.
------- Palestyna -------
- W 1906 roku dwudziesto-letni Dawid wyemigrował
do Palestyny, która była
wówczas
częścią imperium osmańskiego.
*
Rozpoczął pracę w żydowskich ośrodkach pomocy społecznej w Petah
Tikva
i Rishon le-Zion. Wysunął wówczas propozycję by skolonizować
górzystą
Galileę. Wraz z towarzyszami zaczął uprawiać ziemię i zakładać
osady
Sejera, Ilanya, Kinneret, Milhamia i inne. Bezpieczeństwa
żydowskich
osadników chroniła organizacja samoobrony Hashomer.
Ben-Guron
pomagał w zakładaniu struktur Hashomer.
*
Zaangażował się w życie polityczne Polaei Syjon i razem
z Isaaciem Ben
Zvi
wydawał gazetę organizacji. Zmienił swoje nazwisko na
hebrajskie:
Ben-Gurion,
co oznacza "syn lwa".
- W 1912 roku rozpoczął studia prawnicze
na University of Kushta w Istambule
(Turcja),
gdzie chciał nawiązać kontakty z kręgami Młodych Turków,
którzy
właśnie
zaczynali w Turcji działać.
*
Podczas I wojny światowej, w 1916 roku władze tureckie aresztowały
Dawida
Ben-Guriona za działalność syjonistyczną. Oskarżono go o
działalność
na rzecz utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie i
chęć
podporządkowania go pod władzę brytyjskiego Egiptu. Dawid
został
deportowany z Turcji.
- W latach 1916-1917 Dawid Ben-Gurion przebywał
w Stanach Zjednoczonych,
gdzie
działał na rzecz rozwoju ruchu syjonistycznego Halutz.
*
W 1917 roku poślubił urodzoną w Rosji Żydówkę, Paule Munweis,
z którą
miał
3 dzieci.
- Wkrótce po wydaniu przez rząd Wielkiej
Brytanii słynnej Deklaracji Balfoura, w
1917
roku Ben-Gurion zaciągnął się do brytyjskiej armii i jako żołnierz
38
Batalionu
w Legionie Żydowskim powrócił do Palestyny.
*
Gdy Palestyna została ogłoszona mandatem brytyjskim na Bliskim
Wschodzie,
Dawid Ben-Gurion ściągnął do Palestyny swoją żonę i dzieci.
------- kariera polityczna -------
- W 1919 roku Ben-Gurion założył socjalistyczno-syjonistyczną
partię polityczną
Achdut
ha-Avodah.
- W 1920 roku Dawid Ben-Gurion został członkiem
Rady Generalnej Światowej
Organizacji
Syjonistycznej, która skupia i koordynuje działalność wszystkich
organizacji
syjonistycznych na świecie.
*
Ben-Gurion bardzo szybko wysunął się na czoło ruchu syjonistycznego,
usilnie
propagując socjalistyczny syjonizm jako drogę do utworzenia
państwa
żydowskiego w Palestynie.
- W 1921 roku został wybrany na przewodniczącego
Powszechnej
Organizacji
Robotników Żydowskich w Ziemi Izraela (Histadrut).
Dawida
Ben-Guriona uważa się za założyciela Histadrut. Funkcję
przewodniczącego
związku pełnił do 1935 roku.
*
W 1928 roku przyczynił się do uznania podziemnej żydowskiej
organizacji
samoobrony
Haganah przez Światową Organizację Syjonistyczną.
Agencja
Żydowska
zaczęła wówczas przekazywać Haganie środki finansowe,
dzięki
którym tworzono kręgosłup przyszłej armii izraelskiej.
- W 1930 roku powstała socjalistyczno-syjonistyczna
partia polityczna Mapai
(Mifleget
Poalei Eretz Israel), w wyniku połączenia się Hapo'el
Hatza'ir
i
Ahdut
Ha'avoda. Na czele nowej partii stanął David
Ben-Gurion.
Oficjalnie
przyjętą polityką był konserwatywny socjalizm, oparty na
zapoczątkowaniu
idealizmu połączonego z politycznym pragmentyzmem.
Począwszy
od 1935 roku Mapai przewodziła ruchowi syjonistycznemu.
- W 1935 roku Dawid Ben-Gurion został
wybrany przewodniczącym
prezydium
Agencji Żydowskiej w Palestynie.
*
W owym czasie Ben-Gurion reprezentował umiarkowane poglądy i
zdecydowanie
sprzeciwiał się rewizjonistycznemu ruchowi
syjonistycznemu,
na czele którego stali Ze'ev Jabotinsky i jego następca
Menachem
Begin.
*
W 1939 roku Ben-Gurion wprawił w ruch falę protestów przeciwko
opublikowaniu
przez rząd brytyjski "Białej Księgi", która
ograniczała
żydowską
imigrację do Palestyny. Wobec wybuchu II wojny światowej
zdecydował
się jednak podjąć współpracę z Brytyjczykami. Zachęcał
Żydów
do wstępowania do brytyjskiego wojska, ale równocześnie
wspierał
nielegalną imigrację żydowską do Palestyny, którą Brytyjczycy
starali
się zablokować. Gdy tlko zakończyła się wojna, Ben-Gurion poparł
walkę
zbrojną z brytyjską administracją wojskową w Palestynie. Celem
było
zmuszenie Brytyjczyków do wycofania swych wojsk z Palestyny,
a
następnie
utworzenie tutaj państwa żydowskiego.
*
W październiku 1946 roku podjął decyzję o przyłączeniu się Hagany
do
walki
zbrojnej Irgunu, który sprzeciwił się brytyjskim ograniczeniom
w
żydowskiej
imigracji do Palestyny. Współpraca obu ugrupowań trwała
do
lipca 1946 roku. Przez cały ten czas Ben-Gurion usilnie nalegał,
by
celem
ataków były wyłącznie brytyjskie obiekty wojskowe. Ben-Gurion
odmówił
wzięcia udziału w jakiejkolwiek operacji wojskowej Hagany.
*
W lipcu 1946 roku Ben-Gurion zgodził się początkowo na plan
Menachema
Begina,
by wysadzić siedzibę wojskowych władz brytyjskich w Hotelu
Króla
Dawida w Jerozolimie. Jednak kiedy uzmysłowił sobie skalę
zamachu
i groźbę licznych ofiar, nakazał wstrzymać całą operację.
Jednak
Irgun przeprowadził zamach bombowy (22 lipca 1946 r.)
zabijając
89 osób.
*
Większość środowisk żydowskich, włączając w to Agencję Żydowską,
Haganah
i Dawida Ben-Guriona, mocno skrytykowało zamach Irgunu
na
Hotel
Króla Davida w Jerozolimie. Haganah zerwała wszelką współpracę
z
Irgunem. Ben-Gurion otwarcie nazwał Irgun "wrogiem
narodu
żydowskiego",
oskarżając Begina o sabotowanie politycznej kampanii
na
rzecz powstania niezależnego państwa żydowskiego. Haganah
wydała
wielu członków Irgunu w ręce brytyjskich władz wojskowych.
- 14 maja 1948 roku Dawid Ben-Gurion odczytał
w Tel Awiwie Deklarację
Niepodległości
głoszącą ustanowienie niepodległego Państwa Izraela.
W
przemówieniu podkreślił, że nowe państwo będzie "utrzymywać
w pełni
mocy
społeczną i polityczną równość wszystkich jego obywateli, bez
rozróżniania
poglądów, wyznania lub upodobań seksualnych". Państwo
Izrael
miało mieć charakter świecki.
*
Niezwłocznie powołano Rząd Tymczasowy (HaMemszalah
HaZemanit),
którego premierem został Dawid Ben Gurion.
*
28 maja 1948 r. gabinet Ben-Guriona wydał rozkaz powołujący
do życia
Siły
Obronne Izraela (Cewa Hagana LeIsrael), do których miały
przystąpić
wszystkie żydowskie grupy zbrojne walczące w Palestynie.
Ten
rozkaz został oficjalnie opublikowany 31 maja 1948 r. Zakazano
w
nim
wszelkiej niezależnej działalności zbrojnej poza izraelską armią.
*
22 czerwca 1948 roku premier Ben-Gurion wydał kontrowersyjny
rozkaz
zatopienia
statku "Atlalena", ktorym do Tel Awiwu przypłynęli
ochotnicy
Irgunu
wraz z dużą ilością broni i amunicji. Rząd nie chcąc dopuścić
do
istnienia
niezależnych formacji militarnych w Izraelu, zdecydował się
na
otworzenie
ognia i zatopienie statku. Zginęło prawie 100 osób na
pokładzie,
a Izrael stanął na skraju wojny domowej. Ostatecznie Irgun
samorozwiązał
się, a jego członkowie w większości wstąpili do
izraelskiej
armii.
- Po zakończeniu Wojny o Niepodległość, w
styczniu 1949 roku odbyły się
demokratyczne
wybory do parlamentu. Wybory wygrała lewicowa partia
Mapai.
*
10 marca 1949 roku pierwszym premierem rządu izraelskiego został
Dawid
Ben-Gurion. Ben-Gurion równocześnie pełnił obowiązki ministra
obrony.
Był on charyzmatycznym przywódcą narodu, który potrafił
pociągnąć
za sobą masy. Zmobilizował Żydów z całego świata
do
finansowego poparcia Izraela. Wspierał napływ tysięcy żydowskich
imigrantów
do Ziemi Izraela. Pomagał w ich osiedleniu, edukacji i
organizacji
miejsc pracy. Wdrożył rewolucyjny projekt narodowego
systemu
zaopatrzenia w wodę. Prowadził zdecydowaną politykę
przebudowy
podziemnych organizacji wojskowych w regularną armię
państwa
Izraela (IDF).
*
5 grudnia 1949 roku premier Ben-Gurion w reakcji na propozycję
ONZ, by
Jerozolima
stała się miastem międzynarodowym, wydał oświadczenie w
Knessecie.
Ben-Gurion oświadczył, że "żydowska Jerozolima jest
integralną
i nierozłączną częścią państwa Izraela, gdyż jest nieodłączną
częścią
historii Izraela, wiary Izraela i ducha naszego narodu".
*
W marcu 1950 roku doszło do kryzysu rządowego. Zjednoczony
Front
Religijny
zażądał wprowadzenia edukacji religijnej w szkołach. W
rezultacie
sporu, religijne partie ortodoksyjne wycofały się z rządu,
doprowadzając
do jego upadku (15 października 1950 r.).
*
1 listopada 1950 roku Dawid Ben-Gurion sformował nowy rząd,
który
jednak
upadł 14 lutego 1951 roku, gdy Knesset odrzucił propozycje
reform
złożone przez ministra edukacji i kultury.
- W lipcu 1951 roku w wyborach do drugiego
Knesetu wygrała lewicowa partia
Mapai.
*
8 października 1951 roku Dawid Ben-Gurion został wybrany
premierem.
Ben-Gurion równocześnie pełnił obowiązki ministra
obrony.
*
W maju 1952 r. doszło do kryzysu rządowego w Izraelu, który
został
sprowokowany
przez kwestię religijną. Religijni Żydzi narzekali, że
szkoły
państwowe oddały tylko 8 z 32 lekcji na religię. Ortodoksi wygrali
też
batalię o kwestię małżeństwa. Świeckie państwo musiało poniechać
instytucji
ślubu cywilnego. W wyniku rozłamu w koalicji rządowej,
Ben-Gurion
musiał od 14 sierpnia 1952 roku pełnić dodatkowe obowiązki
ministra
transportu.
*
Na arenie międzynarodowej, Dawid Ben Gurion we wrześniu 1952
roku
zawarł
kontrowersyjne porozumienie o odszkodowaniach z Zachodnimi
Niemcami.
Rząd RFN zobowiązał się do wypłacenia żydowskim ofiarom
Holokaustu
3 miliardów marek w ciągu 14 lat. Zawarte porozumienie
pogłębiło
tylko wewnętrzne spory w Izraelu. Dawid Ben-Gurion widział
jednak
potrzebę wzmocnienia nowo powstałego Państwa Izraela,
dlatego
poszukiwał strategicznych sojuszników, którymi okazali się być
w
tych pierwszych latach Francja i Wielka Brytania. Współpraca
dotyczyła
dyplomacji, ekonomii i wojska.
*
19 grudnia 1952 roku upadł gabinet rządowy, ale już 24 grudnia
1952
roku premier Dawid Ben-Gurion sformował nowy rząd.
*
W 1953 roku społeczeństwa izraelskie zaczęło odczuwać pierwsze
pozytywne
rezultaty polityki rządu. Do Izraela zaczął napływać żydowski
kapitał
ze Stanów Zjednoczonych. Równocześnie Niemcy zaczęli spłacać
swój
moralny dług za zagładę Żydów europejskich. Napływające środki
były
głównie zużywane przez sektor publiczny. Rozwijało się
budownictwo
mieszkaniowe i rolnictwo w kibucach. Powstał plan
rozwoju
kraju, obejmujący sieć osad rolniczych. Wokół rejonu Gazy
rozpoczęto
budowę paramilitarnych osiedli i umocnień. Tworzono
transport
samochodowy, będący w rękach spółdzielni. Kontynuowano
wielkie
zalesienia kraju, a także budowano drogi, osuszano błota.
Rozpoczęto
także budowę krajowego systemu wodnego, którego osią
stał
się kanał rozpoczynający się u Jeziora Tyberiadzkiego.
*
6 grudnia 1953 roku Ben-Gurion podjął osobistą decyzję o ustąpieniu
z
urzędu premiera i wycofaniu się z życia politycznego. Przeniósł
się
do
kibucu Sdeh Boqer na Negewie.
Nowym
przywódcą partii Mapai
został Moshe
Sharett.
*
21 lutego 1955 roku Dwid Ben-Gurion zgodził się na powrót do
życia
politycznego
i objął tekę ministra obrony w rządzie premiera Moshe
Sharetta.
Ben-Gurion został ponownie przywódcą partii Mapai.
- W lipcu 1955 roku w wyborach do trzeciego
Knesetu wygrała lewicowa partia
Mapai.
*
3 listopada 1955 roku Dawid Ben-Gurion został wybrany
premierem.
Ben-Gurion równocześnie pełnił obowiązki ministra
obrony.
*
W obliczu wzrostu arabskiego zagrożenia, Izrael zwiększył współpracę
wojskową
z Wielką Brytanią i Francją. W 1956 roku wspólnie
przeprowadzono
operację wojskową, zwaną Kampanią Synajską. W jej
wyniku
zmniejszono zagrożenie granic Izraela i zniesiono blokadę
morską
Morza Czerwonego.
*
29 października 1957 roku niezrównoważony psychicznie zamachowiec
rzucił
granat na sali obrad Knessetu, raniąc premiera Ben-Guriona oraz
kilku
ministrów.
*
31 grudnia 1957 roku na skutek afery wycieku tajnych informacji
ze
spotkań
rządowych, upadł gabinet rządowy. 7 stycznia 1958 roku
Ben-Gurion
sformował nowy rząd.
*
W 1958 roku nastąpił kolejny kryzys w izraelskim rządzie. Był
to początek
długotrwałego
sporu między zwolennikami świeckiej i religijnej definicji
Żyda.
Spór wybuchł 20 lipca 1958 roku, kiedy rząd zatwierdził dyrektywę
ministerstwa
spraw wewnętrznych mówiącą, że można rejestrować jako
Żyda
każdą osobę, która bona fide deklaruje swoją żydowskość
i nie
przynależy
do żadnego innego wyznania religijnego. Tym aktem
państwowa
administracja powiązała i utożsamiła narodowość z
wyznaniem
religijnym, narzucając pojęciu "Żyd" ograniczenia
religijne.
*
5 lipca 1959 roku upadł gabinet rządowy. Przyczyną było zerwanie
koalicji
rządowej
przez Ahdut
Ha'avoda i Mapam,
które zagłosowały w Knesecie
przeciwko
rządowej decyzji o zakupie broni z Niemiec Zachodnich.
- W listopadzie 1959 roku w wyborach do czwartego
Knesetu wygrała lewicowa
partia
Mapai.
*
17 grudnia 1959 roku Dawid Ben-Gurion został wybrany
premierem.
Ben-Gurion równocześnie pełnił obowiązki ministra
obrony.
*
14 marca 1960 roku Dawid Ben-Gurion spotkał się w Nowym Yorku
(USA)
z
niemieckim kanclerzem Konradem Adenauerem. Po negocjacjach
podpisano
umowę o niemieckiej pomocy finansowej dla Izraela. RFN
pożyczało
Izraelowi 35 mln. dolarów rocznie (oprocentowanych na
3,6%),
przy czym każda kolejna wypłata miała być rezultatem
ponawianej
przez Izrael prośby. Pożyczki były udzielane na okres 10 lat.
Zawarte
z Niemcami porozumienie wywołało masowy ruch protestów
przeciwko
rządowi, popierany przez Ruch
Herut i Maki.
*
31 stycznia 1961 roku upadł gabinet rządowy. Przyczyną było
zerwanie
koalicji
rządowej przez Ruch
Herut i Powszechnych
Syjonistów, które
oskarżyły
premiera i rząd o związek z wykrytą w 1954 roku w Egipcie
aferą
szpiegowską.
- W sierpniu 1961 roku w wyborach do piątego
Knesetu wygrała lewicowa partia
Mapai.
*
2 listopada 1961 roku Dawid Ben-Gurion został wybrany
premierem.
Ben-Gurion równocześnie pełnił obowiązki ministra
obrony.
*
17 czerwca 1963 roku zmęczony długoletnią aktywnością polityczną,
Dawid
Ben-Gurion ustąpił na swoje życzenie z urzędu premiera i
osiadł
w kibucu Sdeh Boqer na Negewie.
Nowym
przywódcą partii Mapai
został Levi
Eshkol.
*
15 grudnia 1964 roku upadł gabinet rządowy Levi Eshkola. Powodem
upadku
było żądanie Dawida Ben-Guriona, by specjalna kimisja śledcza
zbadała
wszystkie okoliczności sprawy Lavona (nieudanej akcji
izraelskiego
wywiadu w Egipcie, za którą nikt z najwyższych władz
państwowych
nie chciał wziąć odpowiedzialności).
19
maja 1965 roku (przed wyborami do szóstego Knessetu) nastąpiło
zawiązanie
bloku politycznego pomiędzy Mapai
i lewicowymi Ahdut
Ha'Avoda-Poalei
Syjon pod wspólną nazwą Maarach (Wspólny
Front
Robotników
Izraela). Lista wyborcza i grupa parlamentarna nazywał
się
Zjednoczenie
Pracy.
*
Decyzji tej sprzeciwił się Dawid Ben-Gurion, który stanowczo
żądał
powołania
specjalnej komisji śledczej do zbadania afery Lavona.
Dodatkowo
nowy sojusz polityczny odsuwał w czasie przeprowadzenie
reformy
systemu wyborczego.
*
W czerwcu 1965 roku David Ben-Gurion wystąpił z Mapai
i założył
odrębną
partię Rafi
(Reshimat Po'aley Israel).
- W listopadzie 1965 roku w wyborach do szóstego
Knesetu, Ben Gurion dostał
się
do parlamentu z ramienia partii Rafi.
*
Spór o komisję dochodzeniową w sprawie afery Lavona trwał aż
do
1967
roku, kiedy to wzrost zagrożenia arabskiego zjednoczył
skłóconych
polityków.
*
5 czerwca 1967 roku, w przeddzień wybuchu Wojny Sześciodniowej,
Rafi
przyłączyła
się do koalicji rządu jedności narodowej wraz z Mapai
i
Ahdut
Ha'voda.
*
Po zwycięskim zakończeniu wojny, Ben-Gurion opowiedział się
za
oddaniem
Arabom zdobytych terenów, z wyjątkiem utrzymania przez
Izrael
zjednoczonej Jerozolimy.
*
21 stycznia 1968 roku Rafi
wraz z Maarach (Mapai
i Ahdut
Ha'voda)
wspólnie
założyły (przed wyborami do siódmego Knessetu) listę
wyborczą
pod nazwą Zjednoczenie
Pracy.
*
Dawid Ben-Gurion odmówił przystąpienia do nowego sojuszu politycznego
i
pozostał niezależnym posłem.
- W październiku 1969 roku w wyborach do
siódmego Knesetu, Ben Gurion dostał
się
do parlamentu z ramienia Listy
Narodowej - sojuszu politycznego
zawartego
z Mapamem.
- W 1970 roku Dawid Ben-Gurion ostatecznie
wycofał się z polityki. Przeniósł
się
do kibucu Sdeh Boqer na Negewie.
- Zmarł 1 grudnia 1973 roku.
|
